Thách thức ô tô điện

Xu hướng chuyển đổi kinh tế xanh, trong đó có giao thông xanh là mục tiêu quan trọng của Chính phủ theo đuổi, nhất là khi VN quyết tâm thực hiện cam kết Net zero vào năm 2050. Nhiều chính sách ưu đãi đã được Chính phủ đưa ra với lĩnh vực xe điện như giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, giảm phí trước bạ… Tuy nhiên, các ưu đãi này so với các nước như Trung Quốc, Thái Lan còn khá khiêm tốn.

Trên thực tế, việc Trung Quốc tiến thần tốc và vượt qua nhiều quốc gia khác về xe điện nhờ các doanh nghiệp nước này đã nhận được hỗ trợ đặc biệt từ phía Chính phủ, từ chính sách tín dụng ưu đãi cho đến trợ cấp người tiêu dùng, miễn thuế… Với VN, để quy mô thị trường xe điện mở rộng và tăng tốc nhanh, ngoài ưu đãi thuế, các chuyên gia cho rằng cần xem xét thêm các chính sách hỗ trợ.

Một thực tế cần suy nghĩ là “ông lớn” xe điện của Trung Quốc – BYD từng hé lộ sẽ nghiên cứu đầu tư nhà máy sản xuất xe điện tại VN, song mới đây đã tạm lùi kế hoạch này. Thay vào đó, BYD thông báo sẽ đầu tư 1,3 tỉ USD vào nhà máy xe điện tại Indonesia. Rõ ràng, nếu không nhanh chân với các cơ chế ưu đãi rộng mở hơn, rất có thể chúng ta sẽ tụt lại trong việc thu hút đầu tư các doanh nghiệp lớn nước ngoài cũng như trong nước tham gia sản xuất, lắp ráp xe điện tại VN.

Ở khía cạnh ngược lại, bên cạnh tiềm năng của thị trường xe điện, cơ quan quản lý cũng cần lường trước những nguy cơ rủi ro. Việc thiếu quy chuẩn kỹ thuật với xe điện khiến nhiều chuyên gia lo ngại ô tô điện giá rẻ kém chất lượng sẽ tràn vào VN như bài học với xe máy giá rẻ Trung Quốc trước đây.

Theo TS Võ Duy Thành, ĐH Bách khoa Hà Nội, một trong những lý do ô tô điện từ Trung Quốc vào VN khá dễ dàng vì chúng ta chưa có quy trình, tiêu chuẩn đánh giá, kiểm soát. Trong khi đó, ô tô nhập khẩu điện giá rẻ có nguy cơ cháy nổ, mất an toàn khi vận hành trên đường. Về lâu dài, có nguy cơ rất lớn về ô nhiễm môi trường khi phải xử lý các loại pin chất lượng không cao.

Để thị trường xe điện phát triển bền vững, còn rất nhiều việc phải làm từ xây dựng cơ chế, cân nhắc chính sách ưu đãi phù hợp các cam kết quốc tế, chuẩn bị hạ tầng trạm sạc xe điện… Quan trọng và cấp thiết hơn là cần sớm ban hành quy chuẩn xe điện – hàng rào kỹ thuật để ngăn chặn xe kém chất lượng, tránh nguy cơ VN thành “bãi rác” xe điện trong tương lai.