Thấy gì qua Upstream (2024) của Từ Tranh
Cả 120 phút của Upstream dùng để khắc họa tương đối hình ảnh dân lao động tầng lớp thấp ở xã hội Trung Quốc, cụ thể là ngành Giao hàng. Theo số liệu của Trung tâm Nghiên cứu Việc làm mới của Trung Quốc, mức thu nhập trung bình của các tài xế loanh quanh 7000 NDT, tương ứng với 30 đơn giao mỗi ngày trong 10 ca làm 10 giờ liên tục.
Thu nhập sẽ giảm tiếp nếu tài xế bị đánh giá xấu, giao không đúng giờ, vi phạm luật giao thông,.. vì mức phạt hà khắc của các công ty nắm dịch vụ này. Ở VN, tài xế có thể dừng trước cửa, trả hàng ở sảnh chung cư, trả hàng trước cổng trường, dưới chân tòa nhà,.. Trong phim, Cao Chí Lũy phải giao hàng tận bàn làm việc cho nhân viên tòa nhà, tận phòng KTX cho sinh viên, và nếu phải giao hàng ở Trùng Khánh, thì viễn cảnh này còn tệ hơn nhiều.
1. Thôi việc lao động trung niên: sau những đợt layoff lớn trong 2 năm qua ở khắp nơi, người ta bắt đầu thấy rằng không có gì đảm bảo cho thu nhập của mình, thậm chí đã có hợp đồng ràng buộc. Cho thôi việc lao động Trung niên thường xảy ra ở các khu Công nghiệp, xí nghiệp, nhà xưởng, khi mà tốc độ tay nghề của nhân công chậm dần, họ bị thay mới, hạ cấp với nhiều lí do đi kèm từ phía doanh nghiệp.
2. Thu nhập thụ động và người phụ thuộc: trong một gia đình không thể đa dạng các nguồn thu nhập mà chỉ phụ thuộc vào một nguồn, khi gặp biến cố rất khó để xoay sở, xử lí những mức phí cố định.
3. Bạn đời sẻ chia: bạn đời là người mình tin yêu kề cạnh. Trong mọi sự cuộc sống, nên kể họ nghe đầu tiên vì đó là trách nhiệm cần san sẻ. Hai cái đầu gắn bó với nhau dĩ nhiên sẽ nghĩ được nhiều giải pháp hơn một cái đầu mù mịt. Không muốn người khác lo chỉ càng làm họ thêm lo.
4. Việc chọn người: trong các kênh tuyển dụng công nhân cho nhà xưởng, xí nghiệp, họ dặn bạn ném bằng Đại học, Cao đẳng qua một bên và chỉ cần tốt nghiệp lớp 12 là đi làm được. Ở nơi chỉ cần bạn tập trung làm đúng quy trình để tối ưu tốc độ và hiệu suất, với một trí óc bậc cao, bạn nghĩ quẩn quanh tìm cách cải thiện quy trình sẽ là một bất lợi cho xí nghiệp, vì bạn chậm và mức độ thích nghi với công việc chân tay rất kém.
5. Phân cấp: chênh lệch về trình độ và tay nghề giữa người đứng đầu và người cuối cùng của đội nhóm là cực kì lớn. Doanh nghiệp tổ chức nâng cao năng lực tay nghề cho người yếu và điều chỉnh mục tiêu dựa vào thành quả của nhóm nhân viên top đầu.
6. Khó vẽ nụ cười: sự hà khắc của ngành dịch vụ bao gồm việc những người lao động trong ngành này không được phép buồn. Bạn phải cười, luôn cười. Họ càng chửi bạn càng phải cúi đầu, vì cúi đầu càng thấp móc tiền trong túi người khác càng dễ.
7. Đúng giờ: việc bị TNGT xong bật dậy và tiếp tục giao đơn nghe như bị điên hoặc chỉ có trong phim. Nhưng có hàng nghìn bạn trẻ chết chìm trong công việc mỗi ngày trên khắp cả nước và đầu óc họ gần như bị tê liệt. Xe hư, được. Trầy tay, được. Laptop hư, không thể được. Phải-làm-cho-xong.
8. Tình cảm đổi tình cảm: thiết lập mối quan hệ không khó, xã giao chơi chơi cũng thành một mối quan hệ. Nhưng để đối phương bắt đầu để ý và đưa ra những phúc lợi hữu hình trong mối quan hệ, mình cũng phải cân nhắc hoàn lại những phúc lợi tương ứng. Chặt chẽ rồi thì làm gì cũng khỏe.
9. Trách nhiệm ràng buộc: có người một đời chỉ quẩn quanh làm tròn cho chữ trách nhiệm. Tự giải thoát bản thân thì quá dễ. Sang một thành phố mới, tạo lập gầy dựng một cuộc đời mới không vướng bận tới ai. Nhưng thứ đọng lại bám dính trong đầu sẽ là mặc cảm tội lỗi kéo dài qua ngày nếu họ chủ đích lơ là người thân của mình. Tất cả mọi người mà bạn gặp đều đang đấu với một cuộc chiến mà bạn không biết gì về nó. Hãy tử tế.
10. Không gì lãng phí: học gì cũng là học, không dọc thì ngang. Luôn ghi nhớ gốc rễ chuyên môn của bản thân là một điều nên làm vì sẽ luôn có đất để ứng dụng nó cho một lĩnh vực khác, hoặc nếu chưa từng có sự kết hợp nào cả, thử cân nhắc mình là người đầu tiên xem.
11. Dung hòa cũ mới: người mới khi được truyền đạt kinh nghiệm sẽ giỏi lên rất nhanh so với việc họ tự học và tự đúc kết hay trả giá. Tự học, tự đúc kết vẫn ra, nhưng nếu được so sánh và đánh giá, đối chiếu và cải biến từ những kinh nghiệm được cô đọng lại sẽ bớt đi được nhiều công đoạn hơn, và cải tiến được điều cần cải tiến. Kinh nghiệm không phải bảo chứng cho sự hiệu quả và Sức trẻ cũng không phải bảo chứng cho sự đổi mới.
12. Đồng cảm khác thông cảm: không cần phải đẻ mới tỏ ra thấu hiểu được cảm xúc của người đi đẻ, không cần phải té xe để thấu nỗi đau của người bị té xe. Đặt mình vào trường hợp và tình huống của người khác, nghĩ chậm lại để thấu hiểu cảm xúc của họ dễ hơn. Vứt li cà phê và một sao cho tài xế chậm đơn là quá dễ, nhưng bỏ qua và nghĩ nới cho họ nếu họ thành khẩn thì vẫn cứ là dễ nếu mình đồng cảm với người ta.
Phim như một vết chích làm ngứa và thôi thúc người xem táy máy gãi hoài. Tuy rằng đã giúp khán giả nhìn xuống một tầng lớp lao động ít được sự để ý, công nhận của xã hội và phản ánh tạm đủ các biến cố ngẫu nhiên trong đời sống và thị trường lao động bất ổn hiện nay, nhưng cả nhà làm phim và khán giả đều hiểu rõ giá trị của Upstream nằm ở chỗ không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về những người lao động mà còn là lời nhắc về trách nhiệm xã hội của toàn thể phần tử sống trong xã hội đó.
