Ham muốn nguyên thủy của chúng ta dành cho tình dục và tình yêu

Khi tôi còn học cao học, người ta cho rằng tâm trí con người là một trang giấy trắng (tabula rasa), và môi trường là thứ quyết định sẽ phủ kín trang giấy ấy ra sao. Tôi ngồi đó, lắng nghe những vị giảng viên và nghĩ rằng: “Không đúng!” Tôi thầm nghĩ: “Nếu có hành vi nào của con người với nguồn gốc sinh học, đó hẳn phải là xu hướng yêu đương và hôn nhân của chúng ta.” Bởi như Charles Darwin nói: “Nếu anh có con, còn tôi thì không, anh sẽ sống tiếp, còn tôi thì chết đi”. Tình yêu thực sự là một vấn đề quan trọng.

Vô số người nghĩ rằng, ham muốn tình dục, tình yêu, hay sự gắn kết chỉ là diễn ra như những giai đoạn trong cuộc đời. Nhưng không, tất cả chúng đều xuất phát chính bộ não của chúng ta.

Tôi có một tuổi thơ tuyệt vời. Lớn lên trong một ngôi nhà hiện đại – một ngôi nhà bằng kính, xung quanh là vùng đất rộng, tôi có thể dễ dàng nhìn thấy lũ hươu, lũ cáo hay lũ chồn mọi lúc. Tôi cũng có một người chị em sinh đôi nên tôi luôn có ai đó để chơi cùng. Cha mẹ tôi tin rằng, trong chuyện lứa đôi, tình dục là vô cùng quan trọng. Hai chị em tôi được dạy rằng không bao giờ được tới một “góc nọ” của căn nhà vào mỗi chiều thứ 7 – bạn biết đấy, nhà tôi là một căn nhà kính trong suốt, có thể nhìn vào trong từ bên ngoài! Chúng tôi cũng không được phép gõ cửa phòng ngủ nếu cửa đang đóng. Vậy là từ khi còn nhỏ, tôi đã biết rằng khi lớn lên, có một vài điều quan trọng trong mối quan hệ đôi lứa, mà một trong số đó là: “Bạn phải thấy nửa kia của mình hấp dẫn về mặt tình dục.”

Khi tôi mới bắt đầu nghiên cứu về tình yêu lãng mạn, bài nghiên cứu đầu tiên của tôi là về 3 cơ chế trong não bộ con người mà tôi cho rằng đã được tiến hóa để phục vụ cho việc tìm bạn tình và sinh sản: ham muốn tình dục, tình yêu lãng mạn và cảm nhận về sự gắn kết. Trong bài nghiên cứu đó, tôi khẳng định rằng bộ ba cơ chế này đã tiến hóa cho nhiều nguyên nhân: ham muốn tình dục tiến hóa để đưa bạn ra ngoài kia, tìm kiếm bạn tình của mình giữa vô vàn con người. Tình yêu tiến hóa để giúp bạn có thể tập trung vào mỗi người ấy. Sự gắn kết tiến hóa để giúp bạn ở lại đồng hành cùng bạn tình của mình, ít nhất là đủ thời gian để nuôi một đứa con qua kỳ sơ sinh. 

Ít nhất một trong số những nhận xét của người cùng ngành dành cho nghiên cứu của tôi viết rằng: “Cô không thể nghiên cứu thứ này, nó là thứ không thể giải thích bằng khoa học.” Tôi đọc điều ấy, và nghĩ: “Vậy tên này đang nghĩ rằng cơn giận cũng là điều không thể giải thích bằng khoa học? Nỗi sợ cũng không thể giải thích bằng khoa học? Sự chán ghét và niềm vui cũng không thể giải thích bằng khoa học ư?” Làm sao mà họ có thể cho rằng tình yêu, một cơ chế hoạt động cơ bản của não bộ, lại không thể giải thích bằng khoa học? Ý tôi là, khắp mọi nơi trên thế giới này, họ khao khát tình yêu, họ sống vì tình yêu, họ chém giết vì tình yêu, và họ cũng chết vì tình yêu. Tình yêu là một cơ chế hoạt động đầy nội lực của não bộ.

Tôi nghĩ rằng nếu tôi sử dụng máy quét não, tôi có thể tìm xem những gì diễn ra trong não bộ, những mạch thần kinh cơ bản của 3 cơ chế não bộ kia. Vì vậy, tôi đã thành lập một nhóm, và bắt đầu đưa những tình nguyện viên vào máy quét não. Họ sẽ được xem bức ảnh của người yêu họ, điều sẽ gợi lên những xúc cảm tuyệt vời của tình yêu, và họ cũng sẽ được xem bức ảnh về một người mà không tạo ra cảm xúc gì, dù tiêu cực hay tích cực. So sánh sự khác biệt của đối tượng khi ngắm bức ảnh kia, loại đi những điểm giống nhau, chúng ta biết được điều gì diễn ra trong bộ não khi ta yêu say đắm. Tôi sẽ không thể quên được khoảnh khắc đầu tiên tôi nhìn vào dữ liệu: chúng tôi tìm thấy hoạt động ở một khu vực nhỏ gần nền não, được gọi là VTA (ventral tegmental area). Đây là phần não tạo ra dopamine, một chất kích thích tự nhiên đem lại cho bạn sự tập trung, động lực, sự thèm khát và cả sự niềm hạnh phúc tột cùng khi yêu. Sau khi chúng tôi khám phá ra điều này, rất nhiều người muốn được gặp và nói chuyện với tôi, và tôi thầm nghĩ: “Helen, ngươi biết đấy, khám phá này thực ra không hẳn là quan trọng. Khi ta yêu say đắm với đúng người, không có vấn đề gì cả. Vấn đề lớn ở đây là khi ta bị chối từ trong tình yêu. Đây chính là thứ tôi có thể nghiên cứu để đóng góp cho nhân loại!”

Và vậy là, tôi đã đưa 15 người đàn ông và phụ nữ vừa mới bị chia tay vào máy quét não. Tôi tìm thấy sự hoạt động trong nhiều vùng não, mà một trong số đó là VTA, nơi tạo ra dopamine, thứ đem lại cho ta cảm giác say đắm khi yêu. Tức là khi một người chối từ ta, ta không hề ngừng yêu người ấy. Tôi còn tìm thấy hoạt động ở một vùng não liên quan đến sự đau đớn. Vùng não này cũng hoạt động khi bạn bị đau răng. Nhưng quan trọng nhất, tôi đã tìm ra hoạt động ở 3 vùng não có liên kết với sự thèm khát và cơn nghiện, cụ thể là hoạt động ở nhân nằm (nucleus accumbens). Phần não này trở nên được kích hoạt khi bạn nghiện cocain, heroin, rượu, hút thuốc hay cờ bạc. Và như vậy, tôi có thể chứng minh rằng tình yêu, khi ta bị từ chối tình cảm, cũng là một loại nghiện. 

Tôi mong mọi người hiểu rằng sự dữ dội của những xúc cảm khi yêu là hoàn toàn tự nhiên. Tất cả chúng ta đều cảm nhận được những xúc cảm ấy, và chúng ta phải tôn trọng cảm xúc của người khác dù họ đang đau khổ vì ái tình, sung sướng trong ái tình hay đang ở trong một mối quan hệ tình cảm dài lâu. 

Tôi và những người đồng nghiệp đã đưa 17 người đang ở trong một mối quan hệ lâu dài vào máy quét não. Tất cả đều khoảng 50 tới hơn 60 tuổi, đã hạnh phúc kết hôn và yêu được trung bình 21 năm. Và chắn chắn rồi, chúng tôi tìm thấy sự hoạt động ở cùng các vùng não kia. VTA sản sinh dopamine cho ta cảm giác mãnh liệt khi yêu; một vùng não ở vùng dưới đồi có liên kết với ham muốn tình dục và những vùng não liên kết với sự bình an và cảm giác an toàn. Như vậy, trong các mối quan hệ lâu dài, ta sẽ không hết yêu, miễn là ta yêu đúng người. Và điều ấy lại khiến cho tôi thắc mắc, “Sao lại là anh ta? Sao lại là cô ấy?” Vì lẽ nào mà một cách tự nhiên, ta bị hấp dẫn bởi người này hơn người kia? Tôi cho rằng ở đây không chỉ có sự tác động từ văn hóa, mà còn có sự tác động về mặt sinh học.

Ham muốn tình dục, tình yêu và sự gắn kết; nếu bạn muốn có một mối quan hệ hạnh phúc, lâu dài, bạn cần giữ cho cả 3 cơ chế của não bộ này hoạt động. Bạn sẽ cần làm tình thường xuyên, thứ sẽ khiến testosterone tăng lên và như vậy bạn sẽ muốn làm tình nhiều hơn. Làm tình rất tốt cho bạn, nếu bạn yêu người mình làm chuyện ấy cùng. Và nếu bạn muốn giữ những cảm xúc mãnh liệt kia của tình yêu lại, hãy cứ tìm chúng ở những điều nhỏ nhặt! Bạn không cần làm những thứ điên rồ, hoang dại; chỉ cần cùng đạp xe đi ăn tối, cùng nhau đi dạo ở một nơi chưa từng tới, hay cùng đi với nhau trong một chuyến du lịch mùa hè. Ngoài ra, nếu bạn muốn nuôi dưỡng sự gắn kết bền chặt, hãy gần lại bên nhau: nắm tay nhau, dành cho nhau những cái hôn, cùng đi khi khoác tay nhau, và ngồi ngay cạnh nhau khi xem TV thay vì ngả lưng trên những chiếc ghế riêng biệt. Những xúc chạm êm dịu sẽ làm oxytocin trong cơ thể tăng lên. 

Tôi nghĩ rằng điều tôi đang theo đuổi ở đây là cố gắng hiểu thấu cách bộ não hoạt động nhằm giúp mọi người tìm được tình yêu đích thực cho chính mình, đó là điều thứ nhất, giúp họ hiểu được họ là người thế nào, đó là điều thứ hai, và qua đó nuôi dưỡng mối quan hệ lâu bền, hạnh phúc.

Tình yêu sẽ mãi mãi còn ở bên chúng ta. Tình yêu là bản năng, Tình yêu có thể thay đổi để trở nên phù hợp, và Tình yêu là vĩnh cửu. Miễn chúng ta còn tồn tại, ở đó vẫn sẽ còn tình yêu.

Chuyển dịch từ video gốc: