[Truyện ngắn] Vương miện của nàng công chúa

Năm ấy, khi mùa đông kết thúc sớm hơn thường lệ, tôi bắt tay vào thực hiện một dự án nhiếp ảnh cá nhân. Với nhiếp ảnh gia như tôi, đôi khi những dự án nho nhỏ kiểu đó lại mang đến nguồn cảm hứng mới, một sự kích thích cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Với nghề của chúng tôi, loại kích thích này là rất cần thiết để duy trì tốt công việc.

Với ý tưởng ghi lại chân dung và câu chuyện của những con người bình thường đang làm việc trong các lĩnh vực khác nhau ở thành phố này, tôi lên kế hoạch tìm kiếm nhân vật, đặt lịch chụp ảnh và phỏng vấn, cùng với sự giúp đỡ của trợ lý. Vài bài phỏng vấn đã được đăng trên một tạp chí phát hành hàng tháng. Ngoài ra, khi dự án hoàn thành, tôi gom tất cả những gì thu thập được vào một triển lãm và tập sách ảnh, với sự cho phép của hầu hết nhân vật trong dự án.

Suốt hơn một năm, tôi như bước đi trên hai đường thẳng song song, vừa thực hiện dự án cá nhân, lại vừa không xao lãng chuyện chụp hình cho khách hàng ở studio của mình. Thuở ấy, tôi chưa lập gia đình, mối quan tâm lớn nhất chỉ có công việc, mà đó lại là loại công việc tôi say mê và có khả năng làm tốt. Thành thật mà nói, khi nhìn lại quãng đời từ thời đi học đến giờ, tôi thấy thật may mắn khi mình có thể theo được nghề nhiếp ảnh. Tôi không học giỏi, cũng không có tài năng hay phẩm chất gì nổi bật, là kiểu người mà đứng lẫn trong đám đông thì người khác phải mất một lúc lâu mới tìm ra. Hơn nữa, ở tôi lại thiếu đi sự xông xáo đối với thế giới bên ngoài, nhất là với đời sống nhân viên văn phòng náo nhiệt và hãnh tiến. Từ bé, tôi đã chỉ hứng thú đào sâu vào bên trong những ngóc ngách của trí tưởng tượng, dùng cảm quan còn non nớt mà nắm bắt hình hài và vẻ đẹp của mọi thứ. Nếu không có nhiếp ảnh, hẳn tôi sẽ còn loay hoay, chật vật tìm chỗ đứng trong thế giới này, có khi còn trở thành kẻ gây phiền phức cho xã hội, khó chịu như vết rượu ố bám trên áo choàng.

Những nhân vật tôi gặp gỡ ở dự án cũng đều thuộc kiểu người đã tìm thấy vị trí nhất định của họ trong đời thông qua công việc. Thoạt nhìn bề ngoài, họ không có nét rạng rỡ đặc biệt hay khí chất thu hút người khác tức thì như những người nổi tiếng tôi từng tiếp xúc. Nhưng, chỉ sau một lúc trò chuyện, tôi đều nhận thấy vẻ sinh động rất dễ mến thoát ra từ bên trong con người họ. Và chính vẻ sinh động ấy khiến khuôn mặt họ trở nên đáng yêu hơn nhiều qua ống kính máy ảnh của tôi. Nếu ví mỗi người trong dự án là một ngôi nhà, thì họ là kiểu nhà thông thường ai cũng có thể hình dung ra, từ kiến trúc đến vật liệu xây dựng đều phổ thông, tuy bền nhưng không hề hào nhoáng. Dẫu vậy, từ bên trong những ngôi nhà ấy, thứ ánh sáng ấm áp cứ đều đặn tỏa ra vào mỗi khi khu phố lên đèn, khiến lòng người ta mềm lại và chỉ muốn dừng chân ngắm nhìn thật lâu. Trong các bức ảnh tôi chụp, mỗi người đều mang theo thứ ánh sáng không hề mong manh ấy. Cũng có vài người có tính cách không mấy dễ chịu, nhưng về cơ bản, tất cả đều bám thật chắc vào thế giới này bằng đôi chân vững vàng và nguồn sinh khí không dễ gì dập tắt.

Khi thực hiện những cuộc phỏng vấn đầu tiên, tôi còn khá bối rối, dù đã chuẩn bị các câu hỏi kĩ càng. Dẫu sao tôi cũng chỉ là người chụp ảnh chứ không phải nhà báo hay tác giả chuyên nghiệp gì. Tuy vậy, chỉ sau một thời gian ngắn, những cuộc phỏng vấn đã trở nên trôi chảy hơn, bởi tôi đã nắm bắt được cách khơi mở thứ ánh sáng từ những con người xa lạ. Cứ men theo nguồn sáng đó thì sẽ từ từ có được cái nhìn rõ ràng hơn về họ. Sau hơn một năm làm việc, chính tôi cũng có sự chuyển biến khẽ khàng trong cách nhìn về thành phố và mối quan hệ giữa người với người, đâu đó có phần thông cảm và bao dung hơn.

Cũng với dự án này, tôi đã gặp gỡ một bác sĩ ngoại khoa – người đã kể cho tôi nghe chuyện về chiếc vương miện của nàng công chúa. Trong số các bức ảnh trưng bày tại triển lãm, ảnh của cô luôn thu hút đông đảo người xem.

Cũng có thể đó là lý do, trong một xã hội mà khi nhắc đến bác sĩ phẫu thuật, người ta vẫn nghĩ đến nam giới nhiều hơn. Nhưng lý do chính, theo như tôi cảm nhận khá chắc chắn, lại chỉ nằm ở bức ảnh. Chưa cần biết đến câu chuyện đằng sau nó, mọi người đã lập tức dừng chân lại rồi. Cô gái trong ảnh không quá đẹp, khuôn mặt trông trẻ hơn tuổi thật phải đến năm, bảy tuổi, trán hơi dô, trong đôi mắt luôn ẩn nấp một tia nhìn nghịch ngợm, các đường nét chỉ ở mức dễ nhìn. Tuy vậy, ở cô, thứ cuốn hút người khác chính là vẻ tự do và phong thái ưu tú không thể che giấu dù chỉ trong một bức ảnh. Nhìn chung, cô đem đến cảm giác về sự rộng lớn. Ngay từ lần đầu gặp cô, tôi đã thấy mình như đứa trẻ đang đứng giữa sân bóng rổ vào một buổi chiều, bóng cây đổ trên sân thành những hình thù loang lổ. Tôi đứng đối diện cột rổ, trong tay là quả bóng màu cam, vừa háo hức lại vừa ngần ngại chưa dám tung bóng lên cao, lòng bị xâm chiếm hoàn toàn bởi sự khoáng đạt và tươi mới.

Cô đến studio vào một ngày Chủ nhật, sau vài lần phải dời đi dời lại lịch hẹn do cô quá bận rộn với công việc ở bệnh viện. Chúng tôi phỏng vấn trước, chụp ảnh sau. Sự có mặt của cô, với lối phục sức tinh tế và tư chất nổi bật dường như đã biến studio của tôi thành một nơi mới mẻ và trang nhã hơn mọi ngày. Như đã chuẩn bị từ trước, tôi hỏi cô một số câu như công việc hiện tại, ca bệnh đáng nhớ nhất, động lực đến với ngành vi phẫu, chủ yếu vì tôi muốn tìm hiểu cô qua góc độ nghề nghiệp. Khi buổi hẹn kết thúc, tôi tiễn cô ra cửa, nhìn theo bóng lưng cô và sắc váy màu oải hương, vừa ngưỡng mộ sự giỏi giang và nghị lực theo nghề của cô, vừa thầm nghĩ về một cuộc đời không vấp váp. Quả thật, trên đời này có những con người như vậy, sống cuộc đời suôn sẻ với những mục đích được định hình từ rất sớm, và cứ thế mà thẳng tiến về phía trước như tàu cao tốc băng băng qua các nhà ga.

Tôi gặp lại cô không lâu sau đó trong một quán rượu mới mở ở phía tây thành phố. Như những kẻ đi một mình có chút quen biết trong một quán rượu xa lạ, cuối cùng chúng tôi lại ngồi với nhau. Từ tầng hai của quán rượu nhìn được ra một sân bóng đá, nơi có những bóng áo vàng, trắng, đỏ đang di chuyển, và có thể là hò hét, dưới trời chạng vạng. Gần hơn sân bóng là kí túc xá sinh viên với những mảnh quần áo bay phấp phới trong làn gió đầu tháng Mười một. Tiếng đàn trôi lơ lửng trong khi tôi lướt mắt qua khuôn mặt cô phản chiếu trên cửa kính.

“Anh đã muốn theo đuổi nhiếp ảnh từ hồi trung học phải không?” Thôi hướng về phía sân bóng, cô quay sang nhìn thẳng vào mắt tôi và hỏi.

“Hôm trước anh cũng hỏi tôi một câu tương tự: có phải tôi đã định hướng sẽ thành bác sĩ phẫu thuật từ hồi học phổ thông. Anh còn nhớ chứ?”

“À, đúng vậy, tôi đã hỏi cô câu đó.” Tôi cười. “Còn về mình, đúng là hồi trung học tôi đã muốn làm công việc liên quan đến hình ảnh, cũng do đó là lĩnh vực hạn hẹp mà tôi có thể làm tốt. Ngoài ra thì thời đi học của tôi bình thường lắm.”

“Không đâu, tôi chỉ nói sự thật thôi.” Cô lắc nhẹ ly thủy tinh. “Về mặt học hành cũng khá, nhưng các mặt khác thì hoàn toàn mờ nhạt. Ấn tượng của bạn bè về tôi chắc chỉ là một con bé mọt sách học tốt Hóa – Sinh, vậy thôi, chấm hết. Tôi không đẹp, có vài người bạn thân, không mấy khi tham gia hoạt động ngoại khóa, cũng không có bạn trai. Ba năm phổ thông qua đi nhanh chóng và tẻ nhạt, dù đó cũng là khoảng thời gian tạo nền tảng để tôi được như bây giờ. Thực ra, hôm trước khi anh hỏi tôi về thời đi học, tôi cũng không có gì nhiều để kể, trong khi chuyện mà tôi nhớ nhất về thời ấy lại có vẻ không liên quan đến ngành y. Anh có còn muốn nghe không?” Dường như rượu đã thấm sâu vào giọng nói của cô, khiến cho nó có một vẻ bồng bềnh vượt khỏi nơi mà chúng tôi đang ở.

Trời đã hoàn toàn tối hẳn, những vì sao lặng lẽ quan sát tôi và cô từ trên bầu trời. Nhạc chuyển sang những giai điệu mà tôi không biết tên, nghe lạ lẫm như cơn mưa tuyết rơi ở một thị trấn tôi chưa từng ghé tới. Tôi gật đầu.

“Tôi dậy thì muộn hơn hầu hết các bạn nữ cùng trang lứa. Nghĩa là, khi tôi mười lăm tuổi, những cô bạn xung quanh đều đã là thiếu nữ, còn tôi lúc đó mới bắt đầu cao lên, có kinh nguyệt, cơ thể dần biến đổi. Xin lỗi, tôi nói vậy có làm anh ngại không?” Cô nói.

“Về cơ bản, nếu nhìn từ bên ngoài thì năm lớp Mười của tôi cũng không khác gì mấy so với những năm cấp Hai. Lớp cũng có đồng đều cả nam và nữ, không bị mất cân bằng giới tính, đồng phục trường đơn giản và khá đẹp mắt với sơ mi trắng và váy dài quá đầu gối, hàng ngày tôi vẫn học hành chăm chỉ, có thêm vài người bạn mới. Nhưng, từ bên trong, tôi cảm thấy hỗn độn vô cùng, như thể đùng một cái thế giới tự dưng bị lộn trái ra vậy. Váy đồng phục trở nên đáng ghét vì làm lộ đôi chân tôi khẳng khiu như cành củi, đám mụn lì lợm cứ bám mãi trên lưng dù mẹ đã tìm cho tôi loại thuốc bôi tốt nhất. Tôi bắt đầu để ý đến xung quanh và ngỡ ngàng khi thấy các bạn nữ đều không có vẻ lóng ngóng với cơ thể của họ như tôi. Đã vậy, tôi còn phải lòng một cậu bạn cùng lớp và không biết phải làm thế nào với thứ tình cảm đơn phương ấy. Mọi chuyện còn trở nên lộn xộn hơn thế sau khi chị ấy xuất hiện.”

“Chị ấy là học sinh mới chuyển đến lớp tôi vào đầu năm lớp Mười một. Gọi là chị bởi cô ấy lớn hơn tôi và các bạn khác một tuổi, lại có vóc dáng cao lớn. Vừa nhìn thấy chị ấy là tôi lập tức hiểu thế nào là tuyệt vọng.”

“Là thứ cảm giác dù tôi có cố gắng nhiều đến thế nào đi chăng nữa, có học như điên hay cố chăm chút vẻ ngoài đến đâu thì cũng hoàn toàn không có nghĩa lý gì khi đứng trước chị ấy. Đó là kiểu người đã hoàn hảo từ lúc sinh ra rồi. Đến tận bây giờ, tôi vẫn còn nhớ cảm giác choáng váng trước sắc đẹp của chị. Đứng cạnh người như thế, tôi bỗng thấy mình chỉ còn là một tạo vật được Thượng Đế nặn ra một cách vụng về và đầy thiếu sót. Tụi con gái hoặc muốn làm bạn, hoặc đố kị với chị, hoặc cả hai. Còn với tụi con trai, khỏi phải nói chị ấy là thỏi nam châm thu về không biết bao nhiêu thư từ, quà tặng, sự hiếu kì, ngưỡng mộ, ưu ái. Và… cả cậu bạn tôi thích cũng không giấu giếm được tình cảm dành cho chị, chỉ cần quan sát cách cậu ta ngượng ngùng mỗi khi ở trước mặt chị là tôi biết.

Tôi đã nói là chị ấy rất đẹp, phải không? Nhưng chị ấy hấp dẫn không chỉ ở vẻ ngoài thôi đâu, mà còn ở đầu óc thông minh, tính tình thẳng thắn nữa. Dường như trên đầu chị luôn đội một chiếc mũ miện vô hình đầy quyền lực, khiến cho mọi nụ cười, lời nói, hành động đều có khả năng sai khiến người khác. Chuyện rắc rối của tôi với chị ấy cũng bắt đầu bằng một chiếc vương miện, không phải theo nghĩa ẩn dụ, ước lệ đâu mà là món đồ có thật, thật như những hình dung hiện lên tức khắc trong đầu khi anh nghĩ về loại trang sức đấy.”

“Anh có biết câu chuyện “Con hạc trắng” không?” Cô nghiêng đầu, đôi khuyên tai hình vòng ánh lên dưới mái tóc để xõa.

“Đó là một truyện cổ tích Nga, kể về nàng công chúa vì ao ước có vương miện tựa lớp băng mỏng mà chấp nhận để người ta giết chết một con hạc trắng, lấy chiếc mào tuyệt diệu của nó về làm trang sức. Cô ta không hay biết ước muốn nông nổi của mình về sau đã gây ra thảm kịch cho loài hạc ấy.” Giọng cô chầm chậm trên nền nhạc.

“Đến giờ tôi vẫn nghĩ rằng đó là một câu chuyện hay, buồn và rất hay.” Cô nói.

“Còn dễ dàng hơn tôi tưởng nữa là đằng khác. Ở ngay cạnh đó có một chiếc ghế, tôi chỉ việc ngó nghiêng xem có ai ở gần không, rồi bê ghế ra, trèo lên và lấy vương miện xuống, cất vào trong ba lô. Không ai hay biết.”

“Cho đến trước lúc đó cuộc sống của tôi vẫn hoàn toàn yên ả, không một vết gợn. Bố mẹ tôi đều làm bác sĩ, tôi lại học khá, thích tìm tòi khoa học, không sợ máu me hay bệnh tật, nên việc tôi đi theo định hướng y khoa là điều tự nhiên nhất trên đời. Tôi cứ thế mà chú tâm học hành. Gia đình khá giả về tài chính, cởi mở về tinh thần nên tôi sống rất thoải mái, ít khi phải lo nghĩ, cứ ro ro thẳng tiến như đã được lên dây cót sẵn. Trước khi chị ấy xuất hiện, tôi chưa từng trải nghiệm sự bất an, ghen tị cũng như băn khoăn về bản thân mình nhiều đến vậy. Tất nhiên, tôi biết mình không hoàn hảo, cũng có lúc tôi mong được như người này, người kia, nhưng đó chỉ là những cảm xúc thoáng qua. Nói chung, tôi thấy ổn thỏa với việc làm chính mình. Hay nói cách khác, tôi đã sống mười mấy năm trên đời mà không hề biết đến cảm giác thiếu. Nhưng từ lúc gặp chị, tôi bắt đầu ngờ vực cái vỏ của mình. Tôi nhìn đống bài tập Toán, Lý, Hóa, Sinh mình vẫn miệt mài giải bao năm qua mà như nhìn người lạ, tôi bắt đầu chú ý đến ngoại hình và chán nản về ngoại hình.

Đột nhiên, chỉ trong một thời gian ngắn, tôi thấy mình chẳng còn là ai cả, chỉ là một kẻ tầm thường vật lộn với những bất trắc con con trong hàng tỉ người trên địa cầu. Tôi mệt khi phải làm chính mình, ghen với vẻ rạng rỡ mọi lúc của chị ấy và cứ thế khổ sở, dằn vặt bởi những thứ mình không có được. Có lẽ đó là lý do tôi bỗng dưng muốn có bằng được vương miện đến thế. Mỗi khi nhìn vào nó hàng đêm, tôi đều ngậm ngùi nghĩ đến vai diễn mà mình không được sinh ra để đóng và cái gọi là sự bất khả. Ở đâu đó trên thế giới này luôn có những đường biên và giới hạn vô hình cho mỗi con người, chỉ là ta nhận ra nó sớm hay muộn mà thôi.” Cô mỉm cười.

“Tôi đã đem trả lại ngay trong năm học đó rồi. “Con hạc trắng” rất được các thầy cô yêu thích, nên lớp tôi được yêu cầu diễn lại vở kịch này cho một cuộc thi vào giữa tháng Bảy. Vừa biết tin, tôi đã cuống cả lên. Dù phải đến khi nghỉ hè, nhóm kịch mới bắt đầu tập, nhưng nếu họ nổi hứng kiểm tra lại đạo cụ ngay từ bây giờ thì hẳn chị ấy sẽ phát hiện ra chiếc vương miện đã bị lấy cắp. Chẳng mấy chốc sự nghi ngờ sẽ dồn sang những người đã sang nhà chị học nhóm, trong đó có tôi. Suốt mấy đêm tôi cứ trằn trọc lo lắng sẽ bị phát giác dù khả năng ấy là rất nhỏ. Thế là, tôi quyết định mang đồ trả về chỗ cũ. Dẫu sao nó cũng chưa bao giờ thuộc về tôi.”

“Một vụ trộm từ đầu đến cuối chỉ mình thủ phạm biết, anh có thấy lạ lùng không? Năm đó, điểm thi cuối kì 2 của tôi thấp hẳn so với mọi khi, cũng do đầu óc tôi lơ mơ quá. Vuột khỏi tay chiếc vương miện cũng khiến tôi hụt hẫng nhiều. Nhưng đồng thời, khi không còn bí mật nào phải cất giấu, tôi cũng nhẹ nhõm như trút được cả ngọn núi nặng trĩu trên lưng mình. Suốt ba tháng hè, tôi dần ăn uống ngon miệng trở lại, cân nặng tăng lên. Thói quen đạp xe hàng tuần dần khôi phục, cộng với việc chạy bộ khiến cho cơ thể tôi cũng cân đối và có sức sống hơn. Khi rảnh, ngoài việc giải trí, tôi xem lại bài vở để bù vào kiến thức đánh rơi trong học kì, cũng không còn thời gian để nghĩ nhiều đến lớp học và chuyện đã xảy ra nữa.

Và anh biết không, khi trở lại trường lớp vào năm học mới, tôi đứng trước chị ấy và cả cậu bạn mình thích mà không còn bối rối. Tôi hết cảm thấy khó khăn trước vẻ đẹp của chị, mà cũng nhìn cậu bạn kia như mọi cậu con trai trong lớp. Nụ cười, ánh mắt của cậu ta dần không còn đặc biệt với tôi như trước nữa. Cứ như là có một trận mưa xối xả vừa quét qua mùa hè của tôi, dọn dẹp đi hết dư âm của năm học trước vậy. Cũng không rõ là do các hormone của tuổi dậy thì, hay là điều gì đã gây xáo động đến tôi hồi đó như vậy nữa.”

Cô kết thúc câu chuyện trong giọng ca quen thuộc của Norah Jones. Ngoài kia, phía sân bóng, những cầu thủ nghiệp dư đang kéo nhau ra về. Đêm đang cất lên những tiếng thở dài xuyên vào khoảng trống bao bọc quanh mỗi con người.

“Cô có nghĩ là, nếu như không có chuyện này xảy ra, thì đời cô sẽ vẫn không có gì thay đổi hay không? Tức là, cô vẫn sẽ vào trường y, thành bác sĩ và trở thành nhân vật trong bài phỏng vấn của tôi?” Tôi hỏi khi cô vừa uống nốt ly rượu cuối.

“Có lẽ là vậy. Nhưng nếu tách rời chuyện vương miện này ra khỏi đời mình thì tôi sẽ cảm thấy không hoàn chỉnh. Khi nghĩ tới tất cả năm tháng và kí ức đã tạo nên con người mình, tôi vẫn cho rằng không thể bỏ qua chuyện lạ lùng thời đó.”

“Tôi có gặp chị ấy một lần năm tôi hai mươi bảy tuổi.” Cô ngước mắt như để hồi tưởng. “Cũng là tình cờ thôi, trong một trung tâm thương mại. Chị ấy vẫn rất đẹp, nhưng… Phải diễn tả ra sao nhỉ, khi quan sát chị ấy, tôi bỗng nhận ra nàng công chúa khi xưa vẫn ẩn nấp trong chị, hay đúng hơn là thứ khiến chị ấy từng cuốn hút nhiều đến thế, đã đi đâu mất rồi. Chuyện gì đã xảy ra, tôi cũng không rõ. Kể từ đó đến nay, tôi không gặp lại chị ấy, mà thật lòng tôi cũng không mong đợi thêm một cuộc hội ngộ nào.” Cô trông ra bầu trời đêm ngoài cửa sổ, như dõi theo những vương miện lóng lánh, áo choàng xám như mặt biển và nàng công chúa có vẻ đẹp rạng ngời như mùa xuân trôi vào bóng tối.

“Cảm ơn anh. Đến bây giờ tôi mới kể lại cho người khác nghe.” Cô đáp. “Và anh biết không, là bác sĩ ngoại khoa, tôi đã từng mổ cho rất nhiều bệnh nhân, từng nhìn thấy những mạch máu, dây thần kinh, trực tiếp thấy cơ thể người ở mức độ sâu nhất, tỉ mỉ nhất mà hầu hết mọi người không bao giờ quan sát được. Nhưng tâm hồn con người vĩnh viễn là một cơ quan bí ẩn nằm ngoài mọi phán đoán, logic và sự kiểm soát. Chúng ta chỉ có thể học cách hiểu và chấp nhận từng diễn biến, dao động của nó mà thôi. Kết luận của tôi là vậy.”

Cô vẫy tay tạm biệt tôi trước khi lên xe taxi rẽ về hướng khác. Câu chuyện về vương miện và nàng công chúa mãi nằm lại vào một đêm tháng Mười một. Tôi giữ lại chuyện ấy cho riêng mình và kể một câu chuyện khác về cô cho những khán giả của dự án. Vào ngày triển lãm đầu tiên, cô cũng có mặt, còn mang theo hoa và viết một tấm thiệp động viên tôi. Từ đó đến nay, thời gian đã dãn ra một khoảng. Đôi khi, vào những đêm khó ngủ, tôi vẫn hay nhìn ra ngoài cửa sổ và nghĩ về thứ ánh sáng dịu dàng tỏa ra từ những ngôi nhà ở khắp mọi nơi trên Trái Đất.