Bí ẩn của ‘máy tính’ 2.000 năm tuổi được YouTuber giúp giải mã

Theo báo Business Insider ngày 5.7, cỗ máy Antikythera là một phát hiện thú vị từ một vụ đắm tàu 2.000 năm trước, được các thợ lặn phát hiện vào năm 1900. Các thợ lặn chờ tránh bão đã tìm thấy chiếc máy tính cổ đó gần đảo Antikythera của Hy Lạp, nên nó được đặt tên là cỗ máy Antikythera.

Cỗ máy Antikythera có kích thước bằng một hộp đựng giày, bị vỡ thành sáu mảnh và bị xói mòn khi ở dưới nước.

Cỗ máy bằng đồng này phức tạp đến mức có người cho rằng nó phải là một thiết bị hiện đại được trộn lẫn với các hiện vật cổ xưa, theo nhà vật lý học người Anh Derek John de Solla Price. Ông đã giúp khám phá chức năng của thiết bị này vào thập niên 1970.

Vào thế kỷ thứ hai trước Công nguyên, người dùng có thể đã sử dụng các vòng và các lỗ cách đều nhau của cỗ máy Antikythera để lập biểu đồ cho những sự kiện thiên thể trong tương lai, chẳng hạn như nhật thực.

Nhưng có bao nhiêu lỗ cách đều nhau tồn tại vẫn là một bí ẩn và là chìa khóa để xác định chính xác cách chiếc máy tính 2.000 năm tuổi hoạt động.

GETTY IMAGES

Hình ảnh X-quang từ năm 2005 đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu những chi tiết mới về cỗ máy Antikythera. Ngoài ra, vào năm 2020, YouTuber Chris Budiselic cùng các đồng nghiệp đã sử dụng những hình ảnh này để đo vị trí của các lỗ và cho rằng cỗ máy Antikythera có từ 347 đến 367 lỗ. Nhưng rất khó để đưa ra con số chính xác vì tình trạng xuống cấp của thiết bị.

Sau khi tìm hiểu về nghiên cứu của ông Budiselic, các nhà thiên văn học thuộc Đại học Glasgow (Scotland), trong đó có nhà nghiên cứu Graham Woan, đã chuyển sang các kỹ thuật mô hình thống kê để tìm ra câu trả lời.

Ông Woan lần đầu tiên sử dụng phương pháp phân tích Bayesian, tính toán các xác suất khác nhau của tổng số lỗ dựa trên vị trí và số lỗ trên những miếng đồng còn lại. Ông biết được rằng rất có khả năng thiết bị có 354 hoặc 360 lỗ.

Đồng nghiệp của ông Woan là ông Joseph Bayley đã tiếp tục nghiên cứu bằng cách sửa đổi các kỹ thuật được sử dụng để nghiên cứu sóng hấp dẫn. Kết quả là ông Bayley tính toán có thể có 354 hoặc 355 lỗ, tương tự con số do ông Woan phát hiện.

Từ đó, các nhà khoa học cho rằng có khả năng cao hơn là cỗ máy Antikythera hoạt động theo năm âm lịch của Hy Lạp thay vì năm âm lịch của Ai Cập, như gợi ý của các nghiên cứu trước. Theo Business Insider, nó có khả năng tính toán vị trí của các hành tinh cực kỳ chính xác vào thời điểm đó.