Microsoft đã cứu Apple phá sản (và tại sao họ phải làm vậy)
Tháng bảy 18, 2024
Apple rõ ràng là công ty Mỹ thành công nhất. Giữa sự phổ biến của các thiết bị của họ và sự trung thành gần như cuồng tín của khách hàng, không có gì ngạc nhiên khi Apple gần đây trở thành công ty đầu tiên trên thị trường chứng khoán Mỹ đạt giá trị trên ba nghìn tỷ đô la. Tuy nhiên, chỉ cách đây gần 30 năm, Apple đã trên bờ vực phá sản, và không phải Steve Jobs đã cứu họ, mà chính là đối thủ lớn nhất của họ lúc đó, Microsoft.
Apple của năm 1997 là một công ty rất khác. Họ không bán điện thoại thông minh (chúng thậm chí còn chưa được phát minh), mà là máy tính. Lúc đó, Apple là một công ty máy tính (Apple Computer, Inc. được đổi thành Apple Inc. vào năm 2007), nhưng theo tất cả các đánh giá, đó là một công ty đang suy tàn. Máy tính của Apple đơn giản là quá mắc để trở nên phổ biến rộng rãi. Họ có lợi nhuận tốt, nhưng thị phần của họ thì thảm hại.
Vào thập niên 1990, phần lớn máy tính được sử dụng cho mục đích thương mại. Giá trị chính của chúng nằm ở phần mềm mà chúng có, và nếu máy tính của bạn không có các chương trình cần thiết được phát triển trên đó, thì đối với các công ty lớn, nó hầu như không có giá trị.
Giống như câu chuyện của Windows Phone, họ không thất bại vì chất lượng của chiếc điện thoại mà vì số lượng nhà phát triển phần mềm ưu tiên phát triển trên Windows Phone Store không nhiều so với trên Google Play Store hay Apple Store.
Apple từ chối cấp phép hệ điều hành của mình cho các công ty khác (và họ đã duy trì phương châm như vậy đến tận bây giờ), khiến những nhà phát triển phần mềm ưu tiên công việc của mình trên hệ điều hành được sử dụng phổ biến hơn, Microsoft. Mỗi nhà phát triển phần mềm phải đưa ra một lựa chọn: có thể chỉ tốn một số tiền cần thiết để tạo ra các chương trình cho Windows, hoặc chi gấp đôi để thực hiện trên Apple. Vào năm 1997, Microsoft nắm giữ một thị phần đáng kinh ngạc là 90%, và không có gì ngạc nhiên khi hầu hết phần mềm được phát triển vào thời điểm đó đều dành cho Windows.
Cũng đáng lưu ý rằng trong suốt thời gian này, Steve Jobs thậm chí không còn là một phần của công ty. Hội đồng quản trị của Apple đã buộc ông phải ra đi vào năm 1985, nhưng đến năm 1997, tình hình thực sự tuyệt vọng. Doanh số bán hàng giảm nhanh chóng, và sau một loạt các CEO không thành công, hội đồng quản trị Apple thực sự đã mời Steve trở lại.
Vào tháng 2, họ đã mua lại NeXT, công ty mà Steve đã thành lập sau khi rời Apple, nhưng vào thời điểm đó, tài chính của Apple đã tồi tệ đến mức Steve Jobs không nhận được tiền mặt cho thương vụ này. Thay vào đó, ông nhận được cổ phiếu của Apple, cụ thể là một triệu rưỡi cổ phiếu, nhưng ngay cả điều đó cũng không đủ. Đến cuối tháng 7, lượng tiền mặt của Apple khi đó chỉ còn đủ để hoạt động trong chưa đầy 90 ngày. Apple chỉ còn giá trị dưới 3 tỷ đô la và đã mất hơn một tỷ đô la chỉ trong một năm.
Microsoft đã cứu Apple ngay trước bờ vực phá sản.
Vào ngày 6 tháng 8 năm 1997, Steve Jobs đã nói:
“Tôi muốn công bố một trong những quan hệ đối tác đầu tiên của chúng tôi hôm nay, một quan hệ đối tác rất, rất có ý nghĩa, và đó là quan hệ với Microsoft. Và cuối cùng, Microsoft đang đầu tư vào Apple. Microsoft đang mua 150 triệu đô la cổ phiếu của Apple theo giá thị trường. Đây là cổ phiếu không có quyền biểu quyết, và họ đã đồng ý.”
Bill Gates đồng ý giúp Steve Jobs và đầu tư 15 triệu đô
Phản ứng của đám đông thật do dự. Họ không thể hiểu nổi làm sao Apple có thể hợp tác với đối thủ lớn nhất của mình, người đang đẩy họ đến bờ vực phá sản. Hãy chú ý đến từ khóa ở đây, “không có quyền biểu quyết”. Microsoft không cố gắng mua lại Apple. Thay vào đó, họ chỉ đang tài trợ cho Apple, và Bill Gates còn đưa ra một lời đề nghị giúp hệ điều hành Macintosh “sống lại”.
Steve Jobs đã thông báo rằng Apple quyết định chọn Internet Explorer làm trình duyệt mặc định trên Macintosh. Và Microsoft cam kết phát hành Microsoft Office trên Macintosh trong năm năm tới.
Vậy là vấn đề “thiếu phần mềm” đang kéo Apple xuống, đang được Bill Gates giải quyết một cách đơn giản. Không ai mua một máy tính Apple mà không có Microsoft Office trên đó, và Bill Gates đang cung cấp nó để đổi lấy cổ phiếu theo giá thị trường, thứ mà ông có thể dễ dàng đưa ra điều kiện có lợi cho công ty để sở hữu được. Vậy tại sao Bill Gates lại làm điều đó? Tại sao cứu Apple vào lúc họ sắp chết dưới tay Microsoft?
Lý do Microsoft phải cứu Apple
Bill Gates không làm điều này chỉ vì lòng tốt của mình. Thực tế, lúc đó, Bill Gates không phải là người “thiện lành” trong giới công nghệ. Ông chưa thực sự tham gia vào các hoạt động từ thiện. Thay vào đó, ông được coi là một doanh nhân quyết liệt, sẵn sàng làm bất cứ điều gì để thành công trong ngành của mình, và theo tất cả các đánh giá, Microsoft đã rất thành công, thành công đến mức thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý chống độc quyền.
Eliminating competition isn’t the only way to win
Bộ Tư pháp đã chuẩn bị vụ án chống lại Microsoft từ năm 1993, và rõ ràng, Bill không muốn công ty của mình bị chia tách. Vậy thì còn cách nào tốt hơn để chứng minh rằng Microsoft không phải là một độc quyền hơn là bằng cách hỗ trợ đối thủ cạnh tranh của mình? Chưa đầy một năm sau khi hợp tác với Apple, Bộ Tư pháp đã triệu tập Bill Gates cho một cuộc thẩm vấn. Trong suốt cuộc thẩm vấn, ông từ chối đưa ra lời giải thích cụ thể vào các cáo buộc và giữ cho câu trả lời của mình càng mơ hồ càng tốt, vì ông biết rằng bằng cách cứu Apple một năm trước, ông thực sự đã cứu Microsoft.
Tất nhiên, cuối cùng Bộ Tư pháp đã từ bỏ và vào năm 2001 đã xóa tội cho Microsoft với những hình phạt tối thiểu. Còn về số cổ phiếu Apple mà Microsoft nắm giữ, Bill Gates đã loại bỏ chúng ngay khi chúng đã hoàn thành mục đích của mình. Sau khi Bộ Tư pháp đã dàn xếp với Microsoft, Bill Gates chuyển đổi các cổ phiếu ưu đãi không có quyền biểu quyết của Apple thành cổ phiếu thông thường. Tổng cộng, ông có 18,2 triệu cổ phiếu Apple, mà ông đã bán vào năm 2003.
Hãy nhớ rằng, điều này diễn ra sau khi bong bóng Dotcom đã sụp đổ, và vào năm 2003, giá cổ phiếu của Apple vẫn còn rất thấp so với thời kỳ đỉnh điểm trước bong bóng. Vậy Bill Gates đã bỏ lỡ bao nhiêu tiền? Apple đã hoạt động rất tốt kể từ năm 2003 đến mức cổ phiếu của họ đã chia tách hai lần trong thời gian đó, một lần theo tỷ lệ hai đổi một vào năm 2005 và lần thứ hai theo tỷ lệ bảy đổi một vào năm 2014. Do đó, 18,2 triệu cổ phiếu lúc đó sẽ tương đương với khoảng 254 triệu cổ phiếu ngày nay. Hiện tại, giá cổ phiếu của Apple khoảng 227 đô la mỗi cổ phiếu, khiến cổ phần trước đây của Microsoft có giá trị khoảng 57,5 tỷ đô la ngày nay.
