Bất an phòng trọ

Báo cáo của Liên đoàn Lao động TP.Hà Nội cho hay, thành phố có khoảng 2,7 triệu lao động. Nhưng chỉ 3 khu công nghiệp (Thạch Thất – Quốc Oai, Thăng Long, Phú Nghĩa) có khu nhà ở cho công nhân và cũng chỉ đáp ứng được gần 20% nhu cầu về chỗ ở.

Còn theo Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), toàn TP.HCM hiện có khoảng 60.500 công trình nhà trọ do cá nhân, hộ gia đình đầu tư xây dựng, đáp ứng chỗ ở cho hơn 1,4 triệu người thuê chủ yếu là công nhân, người lao động có thu nhập thấp. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, nhìn nhận “lỗ hổng rất lớn về tiêu chuẩn pháp lý với nhà trọ” đã sinh ra những nhà trọ, phòng trọ lụp xụp, chật chội, nguy cơ mất an toàn về PCCC.

Thực tế ngay các thông tư của Bộ Xây dựng cũng chưa quy định “chính danh” cho loại hình chung cư mini/nhà trọ. Bộ Xây dựng từng đưa ra tiêu chuẩn diện tích phòng ở phải trên 10 m², song tới thông tư mới nhất (Thông tư 09/2021), tiêu chí này thậm chí bãi bỏ.

Chỉ tính riêng loại hình nhà cho thuê hiện nay đã phát sinh rất nhiều loại, từ chung cư ở ghép, chung cư mini đến phòng trọ dãy, nhà dân cơi nới cải tạo phòng cho thuê. Thậm chí biến tướng thành phòng trọ hộp diêm cho những người chỉ đủ khả năng chi trả khoản tiền nhỏ cho chỗ ở tối thiểu vài mét vuông.

Việc chuẩn hóa với chung cư mini/nhà trọ là yêu cầu cấp bách, để hàng triệu người lao động không rơi vào cảnh thấp thỏm “đi cũng dở, ở không xong”, tiền thuê có hạn nên phải chấp nhận nơi ở thiếu thốn, thiếu an toàn.

Bên cạnh đó, để tránh lặp lại những thảm cảnh tương tự các vụ cháy tại Hà Nội vừa qua, Chủ tịch HoREA cho rằng Bộ Xây dựng cần khẩn trương xây dựng tiêu chuẩn nhà ở cho thuê. Đặc biệt, phải có giải pháp quyết liệt, như cho thời hạn 6 tháng tất cả những chủ nhà trọ nào không đảm bảo an toàn PCCC phải đóng cửa. Các chủ nhà trọ không thể quá tham lam vì cái lợi trước mắt, mà phải dành diện tích xây dựng cho các lối thoát hiểm, cứu hộ cứu nạn…

Ở khía cạnh ngược lại, cần nhìn nhận đóng góp của các chủ nhà trọ. “Nếu các chủ dự án nhà ở xã hội xây dựng nhà giá rẻ bán/cho thuê thì chủ nhà trọ/chung cư mini xây nhà trọ cho thuê, giải quyết chỗ ở tạm thời cho hàng triệu người. Họ cũng cần được hỗ trợ chính sách như giảm 50% thuế khoán doanh thu hay lãi suất ưu đãi…”, Chủ tịch HoREA đề xuất.

Nói cách khác, chỉ khi chính danh hóa qua các văn bản, thông tư dưới luật, nhà trọ mới không bị lãng quên trong chính tư duy của cơ quan quản lý. Theo đó, phải bổ sung quy định cho nhà trọ về tiêu chuẩn thiết kế, hạ tầng kỹ thuật, quy mô, chất lượng mô hình nhà ở do hộ gia đình, cá nhân xây dựng để cho thuê, đảm bảo đáp ứng nhu cầu chỗ ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, sinh viên và người lao động nhập cư.

Chỉ khi đó, mới có sự giám sát đầy đủ từ tiêu chuẩn xây dựng, an toàn PCCC từ các ban ngành địa phương, tránh tình trạng tự phát “cha chung không ai khóc” như hiện nay, mà hệ lụy chỉ người lao động yếu thế phải gánh chịu.