Chiếc nón có độ bền trăm năm thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sáng 12.9, tại Trường tiểu học số 1 Cát Tường (xã Cát Tường, H.Phù Cát, Bình Định), UBND H.Phù Cát phối hợp với Sở VH-TT tỉnh Bình Định tổ chức lễ đón bằng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Nghề chằm nón ngựa Phú Gia“.

ẢNH: HẢI PHONG

Phát biểu tại buổi lễ, ông Lâm Hải Giang, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, cho biết nón ngựa Phú Gia từ lâu đã là một trong những sản phẩm thủ công truyền thống nổi tiếng, đã và đang được người dân xã Cát Tường duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

ẢNH: DŨNG NHÂN

Theo ông Giang, ngày xưa, loại nón này chỉ được dành cho giới có chức sắc và những người thuộc giới thượng lưu, quyền quý. Những mẫu hoa văn “long, lân, quy, phụng” được thêu trên nón là biểu hiện quyền uy của người đội trong thời đại phong kiến. Nhìn vào hoa văn có thể biết phẩm hàm của vị quan đang sử dụng. Hiện nay, nón ngựa Phú Gia có mặt ở khắp nơi, từ Bắc vào Nam và cả nước ngoài.

“Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã khẳng định giá trị bền vững và sức sống mãnh liệt của làng nghề, tôn vinh và biểu dương cộng đồng dân cư, nhất là các nghệ nhân trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Đây vừa là niềm vinh dự, tự hào vừa là trách nhiệm lớn lao của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân H.Phù Cát nói riêng và tỉnh Bình Định nói chung”, ông Giang nói.

Nón có độ bền cả trăm năm

ẢNH: DŨNG NHÂN

Nón ngựa Phú Gia được làm thủ công với nhiều công đoạn công phu, mỗi công đoạn lại yêu cầu cách thức khác nhau.

Để làm ra một chiếc nón ngựa, nghệ nhân phải thực hiện 10 công đoạn, từ tạo sườn cho đến thêu thuyền, kết lá… Nón có kết cấu rất đặc biệt và rất bền chắc, nguyên liệu làm nón là lá kè (lá nón), ống giang (cật), rễ dứa… kết thành 10 lớp. Mỗi chiếc nón ngựa nếu được làm bài bản, đúng kỹ thuật và giữ gìn cẩn thận sẽ có độ bền sử dụng lên đến cả trăm năm.

ẢNH: HẢI PHONG

Với những giá trị văn hóa đặc sắc nêu trên, nghề chằm nón ngựa Phú Gia được Bộ VH-TT-DL ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào ngày 9.4.2024. Đây là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thứ 5 của Bình Định được ghi danh.

ẢNH: HẢI PHONG

Theo ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND H.Phù Cát, đất võ Bình Định có truyền thống lịch sử lâu năm và bề dày văn hóa truyền thống đặc sắc. Trong đó không thể không kể đến làng nghề nón ngựa Phú Gia với hơn 200 năm lịch sử. Nón ngựa Phú Gia biểu tượng cho sự mạnh mẽ, uy nghiêm của con nhà võ, gắn liền với đội quân Tây Sơn thần tốc. Và dù trải qua hàng trăm năm lịch sử, những chiếc nón nơi đây vẫn mang đậm bản sắc văn hóa của miền đất võ, trời văn.

“Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được Bộ VH-TT-DL ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm vinh dự, đầy tự hào của các nghệ nhân và nhân dân H.Phù Cát. Làng nón ngựa được du khách trong và ngoài nước rất ưa thích, nhiều du khách nước ngoài đã đặt hàng, mua nón ngựa đem về nước”, ông Hưng nói.