Dịch giả bộ sách ‘Hoàng Việt nhất thống dư địa chí’ qua đời

Ngày 1.11, thông tin từ gia đình cho biết nhà giáo, nhà nghiên cứu Phan Đăng, dịch giả bộ sách Hoàng Việt nhất thống dư địa chí đã qua đời lúc 23 giờ 45 ngày 31.10 tại nhà riêng ở TP.Huế (Thừa Thiên – Huế).

Nhà giáo, nhà nghiên cứu Phan Đăng (sinh năm 1949, quê TP.Đông Hà, Quảng Trị), nguyên Trưởng khoa Ngữ văn Trường đại học Tổng hợp Huế (nay là Trường đại học Khoa học, Đại học Huế) là người thầy mẫu mực và uyên bác của nhiều thế hệ sinh viên văn khoa Trường đại học Tổng hợp, Trường đại học Khoa học, Đại học Huế.

Ông cũng tham gia giảng dạy tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế.

ẢNH: MINH HIỀN

Bên cạnh công tác giảng dạy, nhà giáo Phan Đăng còn là nhà nghiên cứu, chuyên gia Hán – Nôm có nhiều khảo luận, bài viết, báo cáo… tham luận tại các hội thảo khoa học về văn hóa, lịch sử, văn học Việt Nam cổ trung đại và văn hóa Phật giáo tại cố đô Huế.

Năm 2021, bộ sách Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của tác giả Lê Quang Định (1759 – 1813) được nhà nghiên cứu Phan Đăng dịch và chú giải, do Nhà xuất bản Thế Giới và Công ty CP sách Thái Hà xuất bản đã đạt giải A duy nhất của Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 5 năm 2022. Đây là giải thưởng quan trọng hàng đầu của ngành xuất bản, do Bộ TT-TT, Cục Xuất bản, In và Phát hành phối hợp Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức.

Hoàng Việt nhất thống dư địa chí được xem là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn, viết ngay sau khi vua Gia Long đăng quang. Bộ sách vừa là một thư tịch chính thống nhằm khẳng định cương vực của quốc gia, vừa tỏ rõ ý thức độc lập, văn hiến của một dân tộc tự cường vào đầu thế kỷ 19.

Bộ sách được sắp xếp thành 3 phần chính. Phần 1 ngoài mục lục còn có phụ chép 2 phần: Lộ trình từ kinh sư đến các dinh trấn, Thời gian đi đường giữa các dinh trấn. Phần 2 là phần dịch lộ, chép phần đường trạm, tức là đường chính từ kinh đô Huế đến các dinh trấn, gồm cả đường bộ lẫn đường thủy. Phần 3 là phần Thực lục, ghi chép về đường bộ và đường thủy ở các dinh trấn.

ẢNH: M.T

Giá trị nổi bật của Hoàng Việt nhất thống dư địa chí chính là việc mô tả một cách chính xác về đường đi, các dịch trạm, địa danh, sông núi, khe suối, ngòi rạch, về cửa biển, kèm theo lời tường giải rất cụ thể về mặt mạnh mặt yếu, chỗ hiểm chỗ thuận lợi của từng địa phương. Bộ sách được dịch chú giải và xuất bản, giúp bạn đọc tiếp cận thêm nguồn tư liệu quý về triều Nguyễn.

Tác giả Lê Quang Định quê ở làng Tiên Nộn, nay thuộc xã Phú Mậu, H.Phú Vang (Thừa Thiên – Huế). Năm 1788, ông đỗ đạt và được bổ làm việc trong Hàn lâm viện và thăng chức lên Thượng thư bộ Hộ kiêm quản Khâm thiên giám cho đến lúc mất. Ông được vua Gia Long cử biên soạn bộ Hoàng Việt nhất thống dư địa chí, hoàn thành vào năm 1806.