‘Khó nhất của cải cách tiền lương là không có tiền, giờ thì đã có’

Giải trình cuối phiên thảo luận về luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi (BHXH) chiều 27.5, Bộ trưởng LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung cho biết, BHXH nước ta so với thế giới còn rất non trẻ, mới được 29 năm, có những nước vài trăm năm. 

GIA HÂN

Đa số người lao động chọn được rút hết BHXH một lần

Trước các ý kiến băn khoăn của đại biểu về hưởng BHXH một lần, theo ông Dung, “đây là nội dung nhạy cảm nhất trong luật, là vấn đề phức tạp”. Tuy nhiên, nội dung này đã có cơ sở chính trị vững chắc từ Nghị quyết 28 của T.Ư, bàn qua 2 kỳ Quốc hội.

“Mục tiêu lớn nhất của hưởng BHXH một lần là làm sao vừa thực hiện được mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của đất nước. Đảm bảo người già về hưu có lương, nhưng cũng phải quan tâm đến thực tế đời sống hiện tại của người lao động muốn rút BHXH. Mỗi người một hoàn cảnh khác nhau, vì lý do này khác nên rút, sau đó lại đóng trở lại”, Bộ trưởng LĐ-TB-XH nêu.

Vì sao dự luật phải thiết kế mục rút BHXH một lần dù không có trong luật của các nước, đặc biệt các nước phát triển? Theo Bộ trưởng Dung, do xuất phát từ chính nhu cầu của người lao động. Nghị quyết 93/2015/QH13 ra đời để giải quyết tình thế, nhưng hiện nay cũng không thể bỏ do các hệ lụy xã hội.

Theo Bộ trưởng Dung, Chính phủ đưa ra 2 phương án rút BHXH một lần, tham vấn các tổ chức quốc tế và hội thảo nghiên cứu trao đổi các giải pháp. Ngày 22.5, Chính phủ họp nghe ý kiến và vẫn chốt 2 phương án này. 

“Sau khi xem xét, các chuyên gia đánh giá nếu nhập 2 phương án vào thì toàn cộng nhược điểm thay vì ưu điểm. Do đó, Chính phủ đề xuất với Thường vụ Quốc hội và Quốc hội cho phép lựa chọn 1 trong 2 phương án trình”, ông Dung nói.

Bộ trưởng LĐ-TB-XH cũng dẫn chứng cơ quan soạn thảo đã lấy ý kiến rộng rãi người lao động. Báo cáo của 5 địa phương có tỷ lệ rút nhiều nhất tại Đông Nam bộ cho thấy, tuyệt đại ý kiến đều chọn phương án 1, rất ít người chọn phương án 2. 

Quỹ ốm đau, thai sản thu không đủ chi

Ghi nhận ý kiến tăng mức hưởng với chính sách ốm đau, thai sản, Bộ trưởng LĐ-TB-XH cho hay, đây là quỹ ngắn hạn chứ không phải dài hạn, tính chia sẻ cao nhất trong tất cả các quỹ. 

“Nhưng thực tiễn mấy năm vừa rồi âm, thu không đủ chi. Tỷ lệ chi/thu năm 2017 âm 2,13%. Năm 2019 là âm 2,85%, năm 2023 mới cân bằng được thu chi. Dù đây là nguyện vọng chính đáng nhưng nếu tăng chính sách lên lại không đảm bảo thu được ngay. Nếu tăng lên nữa trong thời điểm này là không phù hợp, do chưa cân đối được”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu, và cho biết, phải hài hòa giữa chính sách, quyền lợi với khả năng cân đối, chi – thu của quỹ.

Về đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, Nghị quyết 43 phấn đấu đến năm 2030 đạt độ bao phủ 60% nên mở rộng BHXH là tất yếu. Tất cả các nước phát triển đều yêu cầu phải nộp thuế, đóng BHXH bắt buộc. 

Theo Bộ trưởng Dung, những đối tượng nào đã rõ, đủ điều kiện thì quy định ngay trong luật. Song, hiện nay thị trường lao động rất linh hoạt, một người có nhiều quan hệ khác nhau, “ban ngày làm cho ông chủ này, tối làm cho ông chủ khác, nếu đưa vào luật cứng không xử lý được”. Do đó, đề nghị ủy quyền giao cho Thường vụ Quốc hội quyết định cho linh hoạt hơn.

GIA HÂN

Về cải cách tiền lương, lãnh đạo Bộ LĐ-TB-XH cho hay đã có hơn 20 năm chuẩn bị. “Cái khó nhất của cải cách tiền lương là không có tiền, nhưng lần này có tiền rồi. Chính phủ báo cáo đã dành được 680.000 tỉ đồng để chi cho tăng lương”, ông Dung nêu. 

Tuy nhiên, cải cách tiền lương vẫn là vấn đề mới, phức tạp. Cốt lõi của cải cách tiền lương là trả lương theo vị trí việc làm, phải xác định được vị trí việc làm trên 3 thành tố là: tính ổn định, tính lâu dài và tính thường xuyên. 

Trước những băn khoăn của nhiều đại biểu về “mức tham chiếu”, theo Bộ trưởng LĐ-TB-XH, bản chất “mức tham chiếu” là khái niệm mới thay thế cho mức lương cơ sở, vì Nghị quyết 27 nêu rõ bãi bỏ lương cơ sở. Theo đó, mức tham chiếu tính trên cơ sở CPI và trên thực tiễn.

“Nếu thời gian tới nghị quyết 27 còn, chưa bãi bỏ ngay thì mức lương cơ sở hiện nay là 1,8 triệu thì tiếp tục sử dụng. Sau này Nghị quyết 27 tăng lên bao nhiêu thì đó vẫn là mức lương cơ sở và là mức tham chiếu. Việc áp mức tham chiếu sẽ dài hạn hơn, trong trường hợp bỏ lương cơ sở”, ông Dung nêu.