Nhiều tồn tại, thiếu sót trong việc thực hiện dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương

(Xây dựng) – Thanh tra tỉnh Hải Dương vừa có Kết luận Thanh tra đột xuất đối với các đơn vị, cá nhân có liên quan trong việc quản lý, sử dụng vốn vay ODA và chuyển giao thực hiện dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương.

Toàn cảnh Khu liên hợp xử lý rác thải Việt Hồng, xã Việt Hồng, huyện Thanh Hà (Hải Dương).

Dự án nhiều kỳ vọng

Dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương được UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt tại Quyết định số 3401/2002/QĐ-UB ngày 16/8/2002. Sau đó, dự án liên tục được điều chỉnh vào các năm 2007, 2009 với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 137.438.914.000 đồng, trong đó vốn ODA của Tây Ban Nha là 59.761.800.000 đồng, vốn đối ứng ngân sách tỉnh là 77.677.114.000 đồng. Đây là dự án được kỳ vọng sẽ xử lý triệt để rác thải sinh hoạt của thành phố Hải Dương cũng như các địa phương lân cận.

Cơ chế tài chính áp dụng đối với vốn vay ODA cho dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, gồm: Cấp phát 60%, cho vay lại 40% vốn vay. UBND tỉnh Hải Dương là cơ quan chủ quản, Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị Hải Dương (nay là Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Hải Dương) là chủ dự án tiếp nhận và sử dụng nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Tây Ban Nha.

Dự án khởi công xây dựng từ ngày 2/12/2009, nghiệm thu hoàn thành toàn bộ dây chuyền thiết bị của nhà máy ngày 5/7/2012 sau đó giao cho Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương quản lý, vận hành theo phương án được Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt. Đến năm 2016, dự án được chuyển giao nguyên trạng cho Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương.

Kết luận của Thanh tra tỉnh Hải Dương khẳng định: Dự án được đầu tư bằng nguốn vốn ODA và vốn đối ứng ngân sách tỉnh, do Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương làm chủ đầu tư đã nghiệm thu hoàn thành đưa vào sử dụng từ tháng 7/2012. Tuy nhiên, sau quá trình chạy thử, dây chuyền công nghệ chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt do phía Tây Ban Nha chuyển giao đã bộc lộ sự lạc hậu, không phù hợp với thực tế rác thải sinh hoạt của Việt Nam nói chung và rác thải sinh hoạt của thành phố Hải Dương nói riêng.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc quản lý, vận hành nhà máy, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hải Dương đã chủ trì tham mưu với UBND tỉnh Hải Dương bàn giao nhà máy cho đơn vị khác có năng lực xử lý rác thải nhằm đưa nhà máy đi vào hoạt động, kịp thời giải quyết yêu cầu cấp thiết trong việc xử lý lượng rác thải của thành phố Hải Dương và các huyện lân cận.

Việc bàn giao nguyên trạng nhà máy từ Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương sang Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương và từ Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương sang Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương được các đơn vị thực hiện theo quyết định của UBND tỉnh Hải Dương, dưới sự chủ trì tổ chức và hướng dẫn của Sở Kế hoạch và Đầu tư.

Nhiều tồn tại, thiếu sót

Thanh tra tỉnh Hải Dương đã chỉ ra hàng loạt hạn chế, thiếu sót của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp khi triển khai dự án này. Trong đó, cơ quan tín dụng Tây Ban Nha (ICO) chậm thông báo cho Bộ Tài chính ghi thu ngân sách Trung ương và ghi chi cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam để cho vay lại đối với chủ dự án số tiền 14.698.191.132 đồng dẫn đến việc Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Hải Dương thông báo ký nhận nợ với Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương thiếu 14.698.191.132 đồng.

Trong quá trình bàn giao nhà máy từ Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương sang Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương quản lý, sử dụng cũng còn thiếu sót, tồn tại như: Hình thức bàn giao nguyên trạng là không đúng theo quy định tại Nghị định số 09/2009/NĐ-CP ngày 5/2/2009 của Chính phủ, Thông tư số 87/2010/TT-BTC ngày 15/6/2010 của Bộ Tài chính; không tham mưu với UBND tỉnh xin ý kiến chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính theo quy định của Nghị định số 78/2010/NĐ-CP ngày 14/7/2010 của Chính phủ về cho vay lại nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ; không thông báo và xin ý kiến Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Hải Dương chấp thuận bằng văn bản trước khi thực hiện bàn giao tài sản, bàn giao công nợ, trách nhiệm và nghĩa vụ trả nợ vốn vay ODA; khi tổ chức bàn giao, chưa thực hiện bàn giao số liệu theo dõi trên sổ sách kế toán.

Rác thải chất đống tại Khu liên hợp xử lý rác thải Việt Hồng, xã Việt Hồng, huyện Thanh Hà (Hải Dương).

Trong quá trình chuyển giao nhà máy từ Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương sang Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương quản lý, sử dụng còn có thiếu sót, tồn tại như: Chưa xin ý kiến chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính; chưa định giá giá trị tài sản trên đất còn lại của nhà máy đã được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tỉnh theo nhiệm vụ UBND tỉnh Hải Dương giao.

Thanh tra tỉnh Hải Dương khẳng định: Để xảy ra các hạn chế, thiếu sót như đã nêu trên, trách nhiệm thuộc về: Cơ quan tín dụng Tây Ban Nha (ICO) chậm thông báo tình hình thực hiện giải ngân từng đợt để thanh toán theo hợp đồng và ghi nợ cho Bộ Tài chính; lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Dương phụ trách lĩnh vực và cán bộ có liên quan của Sở do có thiếu sót trong việc tham mưu với UBND tỉnh chuyển giao nhà máy xử lý rác thải ODA từ Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương sang Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương và từ Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương sang Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương; lãnh đạo Sở Tài chính Hải Dương phụ trách lĩnh vực và cán bộ có liên quan của Sở do chưa thực hiện hết chức trách, nhiệm vụ được giao trong việc tham mưu chuyển giao nhà máy xử lý rác thải ODA từ Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị Hải Dương sang Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương và tham mưu định giá giá trị tài sản trên đất còn lại của nhà máy đã được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tỉnh khi thực hiện chuyển giao nhà máy từ Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương sang Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương.

Trách nhiệm cũng thuộc về nguyên Giám đốc và cán bộ thực hiện dự án của Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Dương do không xây dựng kế hoạch rút vốn nước ngoài hằng năm, không lập báo cáo giải ngân hằng quý gửi Bộ Tài chính theo quy định tại Thông tư số 108/2007/TT-BTC ngày 07/9/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế quản lý tài chính đối với các dự án, chương trình hỗ trợ phát triển chính thức (ODA); thiếu trách nhiệm theo dõi quá trình nhập khầu vật tư thiết bị của dự án và các điều khoản có liên quan tới các điều khoản thanh toán quy định trong hợp đồng thương mại dẫn đến chậm phát hiện số liệu giải ngân vốn dự án thiếu; có thiếu sót trong việc thực hiện điều 11 trong hợp đồng vay vốn ODA đã ký với Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Hải Dương…

Khắc phục tồn tại, thiếu sót

Thanh tra tỉnh Hải Dương kiến nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Dương nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm sâu sắc đối với tập thể và cán bộ có liên quan trong việc tham mưu với UBND tỉnh Hải Dương chuyển giao thực hiện dự án còn có thiếu sót như đã nêu.

Chưa khắc phục được những tồn tại, thiếu sót trong triển khai dự án nên một lượng lớn rác thải sinh hoạt trong Khu liên hợp xử lý rác thải Việt Hồng vẫn chưa được xử lý, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Sở Tài chính hướng dẫn Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Hải Dương hoàn thiện hồ sơ quyết toán liên quan đến dự án; chủ trì tham mưu với UBND tỉnh Hải Dương trong việc định giá giá trị tài sản trên đất còn lại của dự án đã được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tỉnh theo nhiệm vụ UBND tỉnh giao; tham mưu cho UBND tỉnh phương án xử lý phần giá trị tài sản trên đất sau khi có kết quả định giá giá trị tài sản trên đất còn lại của dự án đã được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tỉnh; nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm sâu sắc về những hạn chế, thiếu sót.

Đối với Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Dương, Thanh tra tỉnh Hải Dương kiến nghị đơn vị này cần rà soát, tham mưu cho UBND tỉnh Hải Dương phương án xử lý đối với diện tích đất đã giao cho các đơn vị để thực hiện dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương.

Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Hải Dương khẩn trương hoàn thiện thủ tục trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt quyết toán toàn bộ dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương theo đúng Quyết định số 3151/QĐ-UBND ngày 3/11/2016 của UBND tỉnh Hải Dương; có trách nhiệm trả lãi vốn vay ODA đến ngày 30/10/2012 với số tiền ngân sách Nhà nước và cá nhân đã tạm ứng trả nợ thay cho công ty khi nhận nợ bổ sung; nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm sâu sắc về những hạn chế, thiếu sót như đã nêu.

Đối với Công ty cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương, Thanh tra tỉnh Hải Dương yêu cầu Công ty có trách nhiệm trả gốc, lãi vay ODA từ ngày 1/11/2012 đến ngày 30/10/2016 với số tiền ngân sách Nhà nước và cá nhân đã tạm ứng trả nợ thay cho Công ty khi nhận nợ bổ sung theo đúng cam kết với UBND tỉnh Hải Dương; thực hiện việc xử lý lượng rác thải tồn đọng trong khuôn viên nhà máy theo chỉ đạo của UBND tỉnh Hải Dương về việc chấp hành pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, bảo vệ môi trường, chấp hành các nghĩa vụ tài chính và sử dụng nguồn vốn ODA trong hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương và Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương tại 2 nhà máy xử lý rác thải ở xã Việt Hồng, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương.

Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương thực hiện theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền về phương án xử lý phần giá trị tài sản trên đất còn lại của dự án Nhà máy chế biến phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt tỉnh Hải Dương đã được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tỉnh; đồng thời rà soát và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của công ty theo đúng quyết định của UBND tỉnh; thực hiện việc xử lý lượng rác thải tồn đọng trong khuôn viên nhà máy theo chỉ đạo của UBND tỉnh Hải Dương về việc chấp hành pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, bảo vệ môi trường, chấp hành các nghĩa vụ tài chính và sử dụng nguồn vốn ODA trong hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với Công ty Cổ phần Môi trường APT-Seraphin Hải Dương và Công ty Cổ phần Quản lý công trình đô thị Hải Dương tại 2 nhà máy xử lý rác thải ở xã Việt Hồng, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương.