Phở – bún – văn – thơ & Kho sách vỡ tủ
Tháng mười một 4, 2024
Bún bò, nhất là Bún bò Huế – một đỉnh cao ẩm thực – ăn rất ngon nếu ta đi cùng với người khác ngồi đối diện. Ngược lại, phở bò Hà Nội – một đỉnh cao tương tự – ăn ngon hơn nếu ta chỉ có ăn một mình, với sự lặng lẽ đủng đỉnh của thế giới riêng ta. Ấy là bởi vì Bún bò Huế thực sự hấp dẫn khi nhìn sang bát người đối diện, những trình hiện của các loại chân, giò, nạc, tiết… hiện ra toàn vẹn trên sân khấu nếu nhìn từ một khoảng cách đủ xài. Cảm giác đó không có khi nhìn xuống bát của mình.
Phở hiện lên đầy đủ với toàn tính của nó nếu nhìn từ trên xuống: phở dành cho những cái nhìn nhìn thấu suốt được sự đơn giản tinh khiết của nó, qua làn nước trong, cọng rau mảnh và muôn vàn thứ nguyên liệu vô hình. Và nếu nói rằng ta nhìn thấu một bát phở, thì cách nói ngược lại cũng đúng, là trong khoảnh khắc ấy, bát phở nhìn thấu ta. Còn bún bò Huế với nước dùng chuyển màu, vừa phồn thực vừa bí ẩn, là thế giới bên ngoài rực rỡ, tàn bạo và diệu kỳ.
Phở dành cho những hiện diện cô đơn, lặng lẽ của tinh thần, không bao giờ có sự cộng hưởng niềm vui nếu ăn phở tập thể giống như các món khác. Phở – biểu tượng của hiện sinh đơn độc và tế nhị – đã tìm thấy môi trường thích hợp là Hà Nội. Rất đúng khi so sánh phở với những giang hồ vặt (chán cơm thèm phở), vì phở là thoát khỏi thiết chế gia đình. Quảng cáo phở ăn liền mà “ngon như nhà làm” là sai rồi. Còn Bún bò Huế? Nó là một thứ Động Tiên, khơi dậy lòng ham sống và hoan lạc.
Thơ luôn luôn trực diện và không cần , vì nó là đầu tiên (nếu hiểu Thơ là cách thể hiện hoa mỹ của ngôn ngữ hằng ngày thì rất nên cân nhắc ý này: ngôn ngữ đến từ thơ chứ thơ không đến từ ngôn ngữ). Nhưng tiểu thuyết thì phải đi đường vòng mà đường vòng mới là cái cần tìm. Tiểu thuyết hay khi nó có không gian, có độ rộng, ngoài việc nói cái nó cần nói, thì có thể nói những điều khác xung quanh.
(Nói đến đây, thật tiếc khi từng có một người bạn tốt bụng và vô cùng tài hoa, đến tận nhà gửi cho tôi một quyển sách và hỏi chỗ ăn uống, tôi lại chỉ ngay y ra một quán bún bò, mà lại xách mông về không đi cùng. Đấy là một sai lầm, ít nhất là về ẩm thực, sau mới đến tình và lý)
Luôn luôn có những người trên thế giới này đang muốn và đang cố gắng tìm cách trò chuyện với bạn, mà bạn không nghe thấy. Hai trong số đó thì một là những người làm sách chúng tôi, nhất là những người xuất bản sách văn học cổ điển. Nhân vật thứ hai chính là các nhân vật trong sách, đến từ các thế kỷ trước, mặc dù trông có vẻ không tiến bộ hơn thời nay, nhưng họ chưa bao giờ là . Còn con người thời nay thì đều đã trở thành sản phẩm.
