Pickleball: rèn luyện sức khoẻ hay ăn chơi nửa mùa?

Trong lịch sử nhân loại, chưa có môn thể thao nào phát triển nhanh như vũ bão, phổ biến trên toàn thế giới chỉ với chưa đầy nửa thập kỉ như pickleball. Đi kèm với sự phát triển đó là muôn vàn tranh cãi và ý kiến trái chiều về trò chơi này. Ở Việt Nam, pickleball được quan tâm và cũng bị phán xét hơn bao giờ hết. Vậy pickleball đã phát triển như thế nào, và lý do gì nó nhận được nhiều phản ánh như thế?

Pickleball là gì? Ra đời như thế nào?

Pickleball được giới thiệu là một trò chơi thừa hưởng những yếu tố thu hút của quần vợt, cầu lông, bóng bàn như luật chơi, sân chơi một cách uyển chuyển, sáng tạo và đặc biệt nhất là có tính đối kháng giữa các cá nhân và đội chơi. Đây là một môn thể thao dễ tiếp cận cho mọi lứa tuổi bởi tính uyển chuyển của nó. Mang trong mình yếu tố mới mẻ và sáng tạo, pickleball được dự đoán “sẽ vượt qua golf về lượng người chơi trong 5 năm tới”.

Pickleball được sáng lập năm 1965, bởi Joel Pritchard, đại biểu quốc hội từ tiểu bang Washington và Bill Bell, một doanh nhân thành đạt. Sự ra đời của môn thể thao này là một câu chuyện mang đậm tính cá nhân của Joel Pritchard và Bill Bell.

Vào một ngày thứ bảy, mùa hè năm 1965, Joel Pritchard và Bill Bell trở về nhà của Pritchard sau một buổi chơi golf. Khi hai người đàn ông tìm một bộ vợt để chơi cầu lông với gia đình nhưng không tìm được, bèn cùng nhau chơi bằng vợt bóng bàn và quả bóng nhựa. Lúc đầu, họ đặt lưới ở độ cao tầm 1 mét rưỡi và chuyền bóng qua lưới, sau đó, họ hạ lưới xuống còn gần 1 mét để giảm độ khó và phù hợp với gia đình. Với cách chơi mới mẻ và tiện lợi này, trò chơi mới nhanh chóng được hai người giới thiệu cho bạn bè và người quen. Tất nhiên, nó được hưởng ứng bởi những người đã được Joel và Bill giới thiệu. Như vậy, pickleball ra đời với luật chơi đơn giản, cách chơi gần gũi, sáng tạo, với mục đích là trò chơi cho cả gia đình tiếp cận được.

Trò chơi này nhanh chóng được gia đình và bạn bè của Bell và Pritchard hưởng ứng, nó dần lan đến những mối quan hệ xung quanh và rồi chạy sang cả các bang lân cận. 

Bảo chứng cho sự nổi tiếng của bộ môn này, năm 1967, sân chơi pickleball đầu tiên được xây dựng ở sân sau nhà Joel Pritchard. 

Năm 1975, pickleball xuất hiện trên mặt báo The National Observer, một tờ báo nổi tiếng của Hoa Kỳ với tiêu đề: “Môn thể thao bằng vợt mới nhất của nước Hoa Kỳ”, đây chính xác là lời chào của pickleball đến với cả nước Hoa Kỳ và các quốc gia thân cận.

Mùa xuân năm 1976, giải đấu pickleball đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại Washington DC với tư cách môn thể thao mới, có sự tham gia của những thí sinh không chuyên. Năm 1984, Hiệp hội pickleball Hoa Kỳ (The United States Amateur Pickleball Association) được thành lập đánh dấu cột mốc chuyên nghiệp hoá của bộ môn này, kéo theo đó là cuốn sách về luật chơi chính thức được xuất bản và công bố rộng rãi.

Pickleball phát triển nhanh đến mức mới năm 1990, nó được chơi trên khắp 50 bang của nước Mỹ, và pickleball đã có trang web riêng vào năm 1999, mang tên Pickleball Stuff, là nơi cập nhật thông tin về luật chơi, dụng cụ và các sản phẩm liên quan. 

Phải nói, thập niên 2000 là khoảng thời gian pickleball có những bước nhảy vọt và phát triển ồ ạt nhất. Đặc biệt phải kể đến sự kiện nó được giới thiệu lần đầu tại Thế vận hội người cao tuổi Arizona. 

Cứ thế, pickleball tiếp tục trở nên phổ biến và được ưa chuộng tại nước Hoa Kỳ. Năm 2003, nước này ghi nhận 39 địa điểm chơi pickleball trải dài khắp 10 bang miền Bắc. Đến năm 2005, Hiệp hội Pickleball Hoa Kỳ chính thức ra đời, do Mark Friedenberg làm chủ tịch và ghi nhận tổng cộng 420 địa điểm chơi pickleball tại miền Bắc vào năm 2008. Chỉ trong 3 năm, số địa điểm chơi pickleball được ghi nhận đã tăng gần 11 lần chỉ ở riêng Bắc Hoa Kỳ.

Năm 2010, để giúp thúc đẩy sự phát triển của môn thể thao này trên bình diện quốc tế, Hiệp hội Pickleball Hoa Kỳ đã thành lập tổ chức Liên đoàn Pickleball quốc tế (IFP) và trang web tương ứng (ifpickleball.org). Pickleball cũng đã có Hall of fame riêng, ghi nhận các cá  nhân có đóng góp lớn trong bộ môn này như Joel Pritchard, Barney McCallum, Billy Jacobsen. Cũng trong năm này, Giải vô địch quốc gia Pickleball đã lập kỷ lục về số lượng người tham gia là 1.300 người, đã gây tiếng vang lớn và đem tên tuổi của bộ môn này đi lên nhanh chóng.

Năm 2020, Hiệp hội Pickleball Hoa Kỳ đổi tên thành USA Pickleball, thống nhất hơn với các tổ chức quản lý thể thao khác của Hoa Kỳ. Và chỉ một năm sau đó, giải vô địch quốc gia Pickleball Hoa Kỳ Margaritaville 2021 được tổ chức bởi Pickleball Centra được ghi nhận là giải đấu lớn nhất thế giới cho đến nay. Như vậy, chỉ với 20 năm, pickleball đã phát triển từ giải đấu đầu tiên chỉ có 100 người đến giải đấu lớn nhất thế giới. Đây rõ ràng là bước tiến vượt bậc mà chưa môn thể thao nào trên thế giới làm được.

Chỉ một năm sau giải đấu huyền thoại, pickleball được Hiệp hội Công nghiệp Thể thao & Thể hình vinh danh là môn thể thao phát triển nhanh nhất tại Hoa kỳ trong Báo cáo Tham gia Topline thường niên năm 2022. Có thể nói, pickleball đã khuấy đảo cả Hoa Kỳ và các quốc gia lân cận trong suốt thập niên 2000 và rất nhiều năm sau đó. Báo cáo ghi nhận số lượng thành viên của USA Pickleball đạt mốc 70.000 người vào tháng 2 năm 2023. Theo đó, pickleball hiện có tổng cộng 8,9 triệu người chơi ở Hoa Kỳ trên sáu tuổi, nhiều hơn 4,8 triệu người so với năm 2022. 

Có thể thấy, pickleball không phát triển từng bước như các môn thể thao khác mà có sự phát triển nhảy vọt từ khi nó mới được hình thành. Điều này có thể lý giải bởi tính chất mới mẻ, thú vị kế thừa từ những môn thể thao vốn đã được yêu thích từ trước, với tính chất và cường độ phù hợp cho mọi độ tuổi. Pickleball cũng là môn thể thao được ưa thích trong các buổi tụ tập, gặp gỡ do luật chơi có thể kết hợp nhiều người của nó. 

Ở Việt Nam, pickleball được du nhập lần đầu vào năm 2018, tại thời điểm nó đang nổi đình đám trên thế giới. Ban đầu, môn thể thao mới mẻ này chưa gây được tiếng vang lớn trong cộng đồng người yêu thể thao. Tuy nhiên, chỉ với một thời gian ngắn, cũng giống như người dân trên các quốc gia khác, người Việt Nam nhanh chóng phát sốt với bộ môn này. Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2023, có tổng 200 sân pickleball mới được mở ra tại Hà Nội, và con số còn lớn hơn tại Thành phố Hồ Chí Minh. 

Luật chơi 

Hiện nay, pickleball đã có luật chơi chính thức, được công nhận và sử dụng một cách phổ biến. Cuốn sách hướng dẫn luật chơi pickleball chính thức dài đến hơn 80 trang, các cuốn sách hướng dẫn luật chơi cũng được viết lại tỉ mỉ và được xuất bản ở nhiều quốc gia. 

Tuy vậy, có thể hiểu đơn giản về luật chơi như sau: pickleball chơi trên sân nhỏ, với hai hoặc bốn người chơi, sử dụng vợt nhẹ và một quả bóng nhựa đục lỗ. Mục tiêu của trò chơi là đưa bóng qua một hàng rào trên không gian đối phương mà không bị đối thủ phản công. Trò chơi này cũng có thể được chơi trong nhà hoặc ngoài trời, và có thể chơi đơn hoặc đôi.

Pickleball có những quy tắc cơ bản cần bắt buộc tuân theo như: mỗi lượt chơi bắt đầu bằng một lượt giao bóng, người chơi phải đánh bóng tấn công khu vực đối phương và phòng thủ với khu vực của mình, mỗi khu vực sẽ được giới hạn lại bằng đường kẻ sân và người chơi không được đánh bóng ra khỏi sân hoặc đánh bóng trúng hàng rào của đối phương, bóng được cho phép chạm mặt đất một lần trước khi nó được đánh trở lại, khi đánh bóng phải đưa bóng qua hàng rào trước khi chạm đất trên sân của đối phương và điểm sẽ được tính sau mỗi lượt chơi kết thúc – khi có người không đỡ được bóng. 

Với bộ môn này, người chơi hoặc đội chơi phải giành được 2 – 3 set với mỗi set là 11 điểm. Người chiến thắng sẽ là người đầu tiên đạt được 11 điểm và phải có một số lợi thế ít nhất hai điểm so với đối thủ. Nếu trò chơi đang trong trạng thái cân bằng với điểm số đạt được là 10-10, trò chơi sẽ tiếp tục cho đến khi một trong hai người chơi đạt được lợi thế hai điểm.

Trang phục được khuyến khích trong bộ môn này là quần đùi hoặc quần lửng, với áo ôm cơ thể và thoáng khí nhằm phục vụ nhu cầu vận động. Điều này vừa tạo lợi thế trong hoạt động nhưng cũng vừa gây ra tranh cãi đối với bộ môn này.

Lợi ích sức khỏe

Pickleball là một bộ môn yêu cầu sức bền và phản xạ nhanh, liên tục nhằm theo dõi quỹ đạo đi của bóng cũng như đỡ giao bóng kịp thời. Ngoài ra, bộ môn này còn yêu cầu các kỹ năng như bật nhảy, xoay người… đây là các động tác aerobic có lợi cho cơ thể và tim mạch, cải thiện chức năng phổi, điều hòa huyết áp.

Khi tập pickleball với cường độ cao, người chơi có thể rèn sức bền, đốt calo và đốt mỡ thừa trong cơ thể. Tạp chí Journal of Sports Science and Medicine đã chỉ ra rằng, người chơi pickleball có thể đốt cháy từ 400 đến 600 calo mỗi giờ nếu chơi pickleball liên tục với cường độ cao.

Giống như bóng bàn, pickleball là một trò chơi có nhịp độ nhanh đòi hỏi phải đưa ra quyết định trong tích tắc, vì vậy nó yêu cầu người chơi phải tập trung cao độ và ra quyết định ngay tức khắc, điều đó sẽ củng cố khả năng tập trung và trí nhớ ngắn hạn. Môn thể thao tư duy nhanh này cũng sẽ giúp người chơi cải thiện khả năng phối hợp tay mắt theo thời gian. 

Không chỉ với sức khỏe vật lý, pickleball còn đem lại hiệu quả tích cực cho sức khỏe tâm thần. Giống như các hoạt động thể chất khác, việc chơi pickleball sẽ giải phóng endorphine, từ đó giảm căng thẳng và lo âu, tăng cảm giác dễ chịu và hạnh phúc cho cơ thể. Thêm nữa, pickleball là môn thể thao xã hội, yêu cầu ít nhất 2 người chơi, vậy nên nó mang tính tương tác xã hội cao, vừa là công cụ để người chơi gắn kết mối quan hệ, vừa giúp họ tạo dựng các mối quan hệ mới. 

Nhưng không chỉ chơi với cường độ cao,người chơi pickleball còn có thể linh động nhịp chuyển động để phù hợp với tình trạng thể chất, vì vậy không chỉ người trưởng thành mà trẻ em, người già cũng có thể tiếp xúc với bộ môn này.

Mức đầu tư cơ bản cho một trận pickleball tại Việt Nam

Tùy thuộc vào nhu cầu của người chơi mà mức đầu tư pickleball có thể dao động từ 80.000 đồng đến rất nhiều con số phía sau. Tại Hà Nội và Thành phố hồ Chí minh, giá thuê sân thấp nhất là 80.000- 90.000 đồng cho 1 giờ chơi (sân Etennis & Pickleball Viet Hoàng Mai, Pickleball Tân Phú), phí thuê vợt sẽ từ 30.000 đồng/ vợt và 10k/ bóng. Như vậy, với mức đầu tư nhỏ nhất là khoảng 52.500 đồng, chúng ta hoàn toàn có thể có một giờ chơi pickleball với đầy đủ cơ sở vật chất cơ bản.

Mức đầu tư cơ bản cho bộ môn này ngang bằng với mức đầu tư cơ bản cho tennis hay cầu lông (giá thuê sân từ 80.000 đồng/ giờ tại các thành phố lớn)- những bộ môn thể thao tương tự. Tuy vậy, hiện nay pickleball đang là một bộ môn mới, đang cần tiếp cận số đông người chơi nên các sân tập, những cơ sở cung cấp dịch vụ thường đi kèm nhiều khuyến mãi cho người sử dụng. Điều này giúp cộng đồng yêu thể thao dễ tiếp cận bộ môn này dù ngân sách có eo hẹp.

Bên cạnh đó, pickleball cũng có những sân tập pickleball với mức giá cao hơn, từ 350.000 đồng/ giờ, cũng như những dụng cụ chơi pickleball có thể lên tới cả trăm triệu.

Có thể nói, đây là bộ môn phù hợp với mọi người, với tất cả mức ngânngan sách có thể đầu tư. 

Tranh cãi

Những thángngày gần đây, pickleball nổi lên như một hiện tượng tại Việt Nam. Và theo đúng quy trình của một thứ ngoại lai mới được du nhập, pickleball nhận được hai luồng ý kiến trái ngược rõ rệt.

Một phía, pickleball được yêu thích bởi tính chất mới mẻ, sáng tạo và thân thiện của nó. Một phía, pickleball phải chịu không ít sự bài trừ vì cả bản chất của trò chơi lẫn cách xã hội vận hành nó.

Về bản chất, pickleball là sự kết hợp giữa cầu lông, tennistenis và bóng bàn. Một mặt nó được đánh giá là thừa hưởng những điểm ưu việt và thú vị của cả ba bộ môn này, nhưng một mặt nó bị phản đối bởi sự pha trộn được cho là không có sáng tạo này. Thậm chí, nhiều cá nhân đặc biệt ưu ái cho pickleball cái tên “quần vợt nửa mùa”, “môn pha tạp”. Pickleball được yêu thích bởi sự kết hợp của nó, nhưng cũng bị phản đối vì chính sự kết hợp này.

Cùng với đó, sân chơi pickleball nhỏ hơn sân cầu lông, kích thước bóng cũng nhỏ hơn bóng bàn nên khi chơi không cần di chuyển nhiều như cầu lông, cũng không cần dùng lực bằng bóng bàn. Vậy nên nhiều người cho rằng đây là bộ môn lười biếng và kém thể thao hơn bản gốc của chúng. Có nhiều người cho rằng pickleball chỉ hợp để khởi động, dưỡng sinh bởi bộ môn này có thể không vận động nhiều mà vẫn được tính điểm. 

Một lý do lớn nữa khiến pickleball bị giới yêu thể thao bài xích vì nó dễ chơi: luật chơi đơn giản, kỹ thuật đơn giản, cường độ luyện tập cũng dễ dàng điều chỉnh. Theo quan điểm của nhiều người, một môn thể thao cần sự đa dạng và độ khó nhất định về kỹ thuật, cũng như cần vận dụng nhiều tư duy và chiến thuật trong khi chơi. Tuy vậy, Bill Bell sáng tạo ra pickleball là để mọi lứa tuổi từ trẻ em đến người già cũng có thể chơi được, vì thế bản chất luật chơi của pickleball không hề rắc rối. Đó là yếu tố lớn khiến bộ môn này gây mất lòng giới yêu thích thể thao.

Về bản chất của trò chơi có thể tùy vào mắt nhìn, nhưng một điều không ai có thể phủ nhận là nhiều người chơi pickleball đang đưa trò chơi này đi sai quỹ đạo. Hiện nay, có nhiều người chơi pickleball một cách phi thể thao: biến sân chơi thành nơi check in, thể hiện, với những hình ảnh và phát ngôn phản cảm. 

Pickleball được quảng cáo như một trò chơi dành cho người sành điệu. Điều này dựa trên cơ sở rằng pickleball là một môn mới cả ở trên thế giới, vậy nên những người đi đầu xu hướng, cập nhật những thứ mới mẻ sẽ cảm thấy đây là một trò chơi dành cho người sành điệu. Điều này không sai cho đến khi người ta bắt đầu tô cho pickleball bằng những gam màu hào nhoáng: người bán tha hồ bày những bộ đồ trendy, gợi cảm và người mua đua nhau mặc những trang phục sặc sỡ đến hở hang nhất lên sân tập. Các hoa hậu, á hậu, người nổi tiếng là người dẫn đầu phong trào này khi họ luôn xuất hiện trên sân với những bộ cánh xinh đẹp và đắt giá. Á hậu Tường San đã từng có bộ ảnh chụp với trang phục pickleball đến từ thương hiệu Fairliar trị giá hàng chục triệu đồng cùng chiếc vợt tiền triệu, diễn viên Quỳnh Nga, ca sĩ hiền Hồ hay một loạt tiktoker có tên tuổi như Khánh huyền, Tri Phan, Hà My cũng liên tục khoe ảnh tại sân tập. Việc được người nổi tiếng lăng xê đã khiến bộ môn này trở thành một chiếc áo hoàn hảo cho ai muốn khoác lên mình vẻ ngoài hào nhoáng.

Nhiều khi, người ta còn để tâm đến trang phục và phụ kiện pickleball hơn việc lên sân cầm vợt và cải thiện sức khỏe. Số liệu thống kê cho thấy, trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, TikTok Shop, doanh số bán sản phẩm Pickleball trong quý II năm 2023 đã đạt 22,7 tỷ đồng, bán ra tổng cộng 154.870 sản phẩm, một số lượng khổng lồ so với một bộ môn mới du nhập vào đất nước ta. Việc đem một bộ môn trở thành phong trào, biến sân chơi thể thao thành sàn diễn thời trang khiến một trò chơi mất đi tính chất thể thao của nó, và điều này làm bất cứ ai yêu thể thao cũng phải phiền lòng. Vì thế, song song với việc cực kì được ưa chuộng, pickleball cũng cực kì bị lên án ở Việt Nam.

Không chỉ biến sân chơi thành sàn diễn thời trang, nhiều cá nhân còn biến sân chơi thành bãi biển khi liên tục khoe những bộ đồ từ gợi cảm đến phản cảm. Đỉnh điểm tại trận tranh cãi và vụ việc nữ ca sĩ Hiền hồ, nữ diễn viên Quỳnh Kool được cho là mặc bộ đồ hở hang đến sân tập. Sau khi bị lên án vì lối ăn mặc của mình, nữ diễn viên Quỳnh Kool đáp trả bằng việc mặc đồ ngủ đi tập và Hiền Hồ thì tiếp tục đăng ảnh đi chơi với phong cách không đổi. Bên cạnh đó, hotgirl Milan Phạm không chỉ bị ném đá vì trang phục quá hở hang, mà còn bị mỉa mai bởi việc “chơi pickleball 7-8 tiếng một ngày”- theo lời cô chia sẻ. Bên cạnh đó, nếu tìm kiếm từ khóa “pickleball” trên tiktok Việt nam, sẽ thấy rất nhiều video các cô gái ăn mặc hở hang, với hàng triệu lượt xem, hàng ngàn lượt tim và hàng trăm bình luận khiếm nhã từ phía nam giới. Hành vi của nhóm người này đã khiến những người yêu thể thao đã ác cảm lại càng ác cảm với bộ môn này hơn.

Có thể nói, việc nhiều người đến sân thể thao chỉ để chụp hình khoe mẽ là có, nhưng nhóm người ấy trở nên nhiều bất thường trong bộ môn mới này. Phải khẳng định, nếu pickleball được vận hành như bất kì bộ môn nào khác: không thể hiện, không phô trương thì chắc chắn nó sẽ không bị bài xích nhiều như hiện tại. So sánh với người chơi pickleball trên thế giới, việc ăn mặc hở hang trên sân tập là một điều khá hiếm gặp và không đủ tác động để gây tranh cãi, điều này khiến phong cách thời trang trên sân pickleball ở Việt nam trở nên lố bịch và phản cảm hơn bao giờ hết.

Pickball không được sáng tạo ra với mục đích xấu, nó là bộ môn hướng đến sự gắn kết và cải thiện sức khỏe. Nguyên tắc chơi cũng quy định trang phục cho môn thể thao này là mặc đồ thoải mái, thoáng khí và thấm hút mồ hôi- như bất kì các môn thể thao khác. Vậy nên, pickleball hoàn toàn nên được đón nhận như một môn thể thao chân chính, một môn thể thao không bị bài xích bởi luật chơi của nó àm không bị lợi dụng để biến thành công cụ đánh bóng bản thân. Đã đến lúc chúng ta để pickleball làm đúng nhiệm vụ của nó- là một môn thể thao thực thụ.