Shuhari: Bí quyết của cao thủ từ triết lý võ thuật Nhật Bản 🥋
Tháng chín 1, 2024
Shuhari là một tư tưởng triết lý của Nhật Bản, xuất phát từ các môn võ thuật truyền thống, nhưng đã được mở rộng ra và áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như nghệ thuật, nghề nghiệp, học tập và thậm chí là phát triển phần mềm. Shuhari (Thủ – Phá – Ly) là cách phát âm tiếng Nhật của ba chữ Hán 守 (Shu – Thủ), 破 (Ha – Phá), và 離 (Ri – Ly), mô tả quá trình học tập và phát triển kỹ năng qua ba giai đoạn khác nhau: Tuân thủ – Phá cách – Ly khai. Trong tiếng Anh, Shuhari được mô tả là “obey, detach, transcend.
Shuhari
Ba giai đoạn của Shuhari:
1. Shu (守 – Thủ): To learn from tradition – Học từ những thứ truyền thống
• Ý nghĩa: Giai đoạn “Shu” là giai đoạn đầu tiên của quá trình học tập, nơi người học bắt đầu bằng cách tuân theo một cách nghiêm ngặt các quy tắc, phương pháp và kỹ thuật đã được truyền dạy qua nhiều thế hệ. Mục tiêu của giai đoạn này là xây dựng nền tảng vững chắc thông qua việc học tập những gì đã được chứng minh là hiệu quả và đúng đắn.
• Phân tích:
– Ở giai đoạn này, sự sáng tạo và cá nhân hóa chưa được khuyến khích. Người học cần phải hiểu và làm chủ những gì đã có, không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn cả về triết lý và giá trị đằng sau những quy tắc truyền thống đó.
– Đây là giai đoạn của sự khiêm nhường và kiên nhẫn, nơi người học cần dành thời gian để thẩm thấu toàn bộ kiến thức cơ bản trước khi có thể tiến tới các giai đoạn cao hơn.
•Lưu ý: Không có thời gian quy định cụ thể cho giai đoạn này, có thể với người này thì nhanh và người kia thì chậm. Người học nhanh hơn có thể có một số nhược điểm và người học chậm hơn cũng có thể có một số ưu điểm.
Ví dụ: Trong bóng chuyền, một người mới sẽ học cách đập bóng với kỹ thuật cơ bản, tập trung vào việc giữ đúng tư thế, cách tiếp cận bóng, và kỹ thuật tay. Mọi động tác đều cần phải chính xác và theo đúng quy trình đã được hướng dẫn để xây dựng nền tảng vững chắc.
Các bạn nhỏ đang tập kỹ thuật chuyền bóng cao tay
2. Ha (破 – Phá): To break the chains of tradion – Bắt đầu bứt phá
• Ý nghĩa: Giai đoạn “Ha” đánh dấu sự bắt đầu của việc bứt phá khỏi những lề lối truyền thống. Sau khi đã nắm vững các nguyên tắc cơ bản, người học bắt đầu thử nghiệm, phá vỡ các quy tắc và tìm kiếm những cách tiếp cận mới để đạt được kết quả tốt hơn hoặc phù hợp hơn với tình huống cụ thể.
• Phân tích:
– Ở giai đoạn này, người học không còn bị ràng buộc bởi những quy tắc cứng nhắc nữa mà bắt đầu phát triển tư duy phản biện và sáng tạo. Họ có thể điều chỉnh các quy tắc để phù hợp với phong cách cá nhân hoặc hoàn cảnh cụ thể, nhưng vẫn dựa trên nền tảng kiến thức đã được học trong giai đoạn Shu.
– Đây là giai đoạn của sự thử nghiệm và đổi mới, nơi người học tìm kiếm các phương pháp mới để vượt qua những giới hạn của truyền thống, đồng thời bắt đầu xây dựng phong cách riêng.
• Lưu ý: Việc tự do làm những thứ mình thích có thể khiến bạn lạc lối
Ví dụ: Một vận động viên bóng chuyền có thể bắt đầu phát triển cách đập bóng theo phong cách riêng của mình, chẳng hạn như điều chỉnh hướng đập bóng để làm khó đối phương, hoặc phát triển cách đập bóng nhanh và mạnh mẽ hơn. Họ cũng có thể thử nghiệm với các cách phát bóng mới, như phát bóng nhảy hoặc phát bóng với quỹ đạo khó đoán.
Jump Float serve: một kỹ thuật giao banh khiến cho đối thủ rất khó để có thể đoán được hướng đi của bóng
3. Ri (離 – Ly): To go beyond all tradition – Vượt qua lề lối truyền thống
• Ý nghĩa: Giai đoạn “Ri” là đỉnh cao của quá trình học tập và phát triển, nơi người học đã vượt qua mọi ràng buộc của truyền thống và đạt được sự tự do hoàn toàn trong sáng tạo. Họ không còn bị hạn chế bởi các quy tắc hay phương pháp cụ thể nào nữa mà có thể tự do sáng tạo theo cách của mình
• Phân tích:
– Giai đoạn này đại diện cho sự trưởng thành hoàn toàn, nơi người học đã tích lũy đủ kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm để tự tin hành động mà không cần dựa vào các khuôn mẫu truyền thống. Họ có thể tạo ra những phương pháp hoàn toàn mới, đóng góp ngược lại vào truyền thống hoặc phát triển nó theo một hướng hoàn toàn khác.
– Đây là giai đoạn của sự tự do và cá nhân hóa tối đa, nơi người học không chỉ sáng tạo mà còn có thể truyền đạt lại kiến thức và phương pháp của mình cho người khác.
Ví dụ: Một vận động viên dày dặn kinh nghiệm có thể tự do thay đổi chiến thuật trong trận đấu, phát hiện các điểm yếu của đối phương và tận dụng chúng một cách linh hoạt. Họ có thể dẫn dắt đội bóng với khả năng ra quyết định nhanh chóng và sáng tạo, tự tin phát triển những cách thức phối hợp mới mà vẫn đảm bảo hiệu quả cao.
Ishikawa Yuki một trong những ngôi sao hàng đầu của bóng chuyền Nhật Bản.
Điều thú vị là Shuhari không phải là một đường thẳng với 3 đoạn tách biệt.
Shuhari có thể được coi là một vòng tròn đồng tâm, với Shu nằm trong Ha, cả Shu và Ha nằm trong Ri
• Shu nằm trong Ha: Khi người học bước vào giai đoạn Ha và bắt đầu phá vỡ các quy tắc truyền thống, họ vẫn không hoàn toàn bỏ qua giai đoạn Shu. Các nguyên tắc và kỹ thuật cơ bản học được trong Shu vẫn là nền tảng quan trọng, và người học sẽ liên tục quay lại những gì đã học khi thử nghiệm và đổi mới.
Ví dụ: Trong võ thuật, ngay cả khi một võ sĩ đã đạt đến trình độ cao và bắt đầu thử nghiệm các kỹ thuật mới, họ vẫn dựa trên những kỹ thuật cơ bản đã học ở giai đoạn Shu để đảm bảo rằng các thử nghiệm của mình được thực hiện trên nền tảng vững chắc.
• Cả Shu và Ha nằm trong Ri: Khi người học đạt đến giai đoạn Ri, sự tự do và sáng tạo không có nghĩa là họ hoàn toàn tách rời khỏi các giai đoạn trước. Shu và Ha vẫn tồn tại trong Ri, như những phần cấu thành của sự hiểu biết và kỹ năng sâu sắc. Người học ở giai đoạn Ri có thể tự do sáng tạo, nhưng sự sáng tạo đó được xây dựng trên nền tảng của những gì họ đã học và khám phá trong Shu và Ha.
Ví dụ: Một nghệ sĩ thành thạo có thể sáng tạo ra những tác phẩm hoàn toàn mới mẻ và độc đáo, nhưng vẫn dựa vào những kỹ thuật cơ bản và những kinh nghiệm họ đã thu được trong quá trình học tập và thử nghiệm trước đó.
Shuhari như một vòng tròn đồng tâm
Tóm lại, Shuhari như một vòng tròn đồng tâm cho thấy rằng quá trình học tập và phát triển là liên tục và không ngừng. Khi một người tiến tới giai đoạn cao hơn, họ không hoàn toàn rời bỏ các giai đoạn trước, mà thay vào đó là sự tích hợp và phát triển thêm. Điều này cũng gợi ý rằng người học có thể luôn quay lại các giai đoạn trước để học hỏi thêm hoặc để tìm sự cân bằng mới trong hành trình của mình.