Tập trung tháo gỡ khó khăn để vực dậy thị trường vốn, tăng hỗ trợ doanh nghiệp

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế QH Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh Chính phủ cần tập trung vực dậy thị trường vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và DN vay vốn để phục hồi, phát triển sản xuất và kinh doanh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2024, dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2025. (Ảnh: Doãn Tấn – TTXVN)

Sáng 21/10, trong phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đã trình bày báo cáo tóm tắt thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2024; dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2025.

Thị trường tài chính, tiền tệ còn tiềm ẩn thách thức

Về thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2024, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh tăng trưởng kinh tế phục hồi tích cực, cả năm ước đạt khoảng 6,8-7%, vượt mục tiêu Quốc hội đề ra (6-6,5%), được các tổ chức quốc tế đánh giá tích cực về triển vọng tăng trưởng.

Tuy nhiên, người đứng đầu Ủy ban Kinh tế cũng chỉ ra ổn định kinh tế vĩ mô còn tiềm ẩn rủi ro, việc đạt được mức tăng trưởng cao hơn kỳ vọng chưa phản ánh hết khó khăn tiềm ẩn trong nền kinh tế như sự phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư công. Các ngành, lĩnh vực mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn… chưa chuyển biến rõ nét. Sức mua trong nước có dấu hiệu tăng chậm lại; lạm phát chịu áp lực lớn hơn trong những tháng cuối năm.

Ngoài ra, xuất khẩu gặp một số khó khăn, rào cản kỹ thuật, điều tra chống bán phá giá và vẫn phụ thuộc phần lớn vào các sản phẩm gia công trong khi các ngành công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ chất lượng cao chưa phát triển mạnh mẽ; xuất siêu còn phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI; tình trạng nhập siêu dịch vụ chưa được cải thiện.

Giải ngân vốn đầu tư công tăng chậm, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng năm 2024 của cả nước ước đạt 47,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 (51,38%); vẫn còn 31 bộ, cơ quan trung ương và 23 địa phương có tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công dưới mức trung bình chung của cả nước. Bên cạnh đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp còn nhiều khó khăn. Tính chung 9 tháng qua, bình quân 1 tháng có 18.200 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường; tỷ lệ số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trên số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường 9 tháng là 89,7%, cao hơn mức 79,3% của năm 2023.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, thị trường tài chính, tiền tệ còn tiềm ẩn thách thức, nợ xấu ở mức cao. Việc xử lý các ngân hàng yếu kém còn chậm, tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm còn thấp, khả năng hấp thụ vốn và tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp còn hạn chế, áp lực trả nợ trái phiếu doanh nghiệp đến hạn lớn. Tỷ giá có giai đoạn biến động bất thường ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp; quản lý thị trường vàng còn nhiều bất cập, gây áp lực lên thị trường ngoại tệ và tỷ giá. Rủi ro an ninh mạng đối với hệ thống tài chính Việt Nam trở nên thường trực và hiện hữu với hậu quả khó lường. Thanh khoản thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã cải thiện đáng kể song vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Cũng theo báo cáo thẩm tra thị trường bất động sản có tín hiệu phục hồi nhưng còn khó khăn. Cơ cấu sản phẩm trên thị trường thiếu cân đối khiến giá nhà chung cư ở phân khúc sơ cấp và thứ cấp bị đẩy lên cao, dẫn đến người có nhu cầu thực về nhà ở khó có khả năng tiếp cận. Tình trạng “bỏ cọc” sau khi trúng đấu giá quyền sử dụng đất tái diễn, tác động tiêu cực đến mặt bằng giá và thị trường nhà ở.

Tình trạng lũng đoạn, thổi giá, tạo sóng, đầu cơ đất đai, đẩy giá đất lên cao khiến cho việc mua bán hầu như chỉ diễn ra trong giới đầu cơ trong khi người dân, doanh nghiệp khó tiếp cận vì giá đất cao, vượt quá khả năng chi trả. Bên cạnh đó, việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở dù có nhiều nỗ lực, cố gắng song kết quả chưa như kỳ vọng.

Đặc biệt, một số điểm nghẽn chưa được tháo gỡ hiệu quả như chậm triển khai Quy hoạch điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Việc chậm trễ này có thể gây ra những hệ lụy cho sản xuất than, an ninh cung cấp năng lượng, an ninh cung cấp điện của nước ta trong thời gian sắp tới. Tình trạng ô nhiễm tại các khu công nghiệp, ngập úng tại các đô thị lớn ngày càng nghiêm trọng.

Ủy ban Kinh tế cũng chỉ ra nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tiếp tục là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội, để lại hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến sức khỏe, tài chính, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng đến tính minh bạch của thị trường hàng hóa, làm giảm uy tín của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính.

Tình trạng lạm thu đầu năm học vẫn xảy ra, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Dân số tiếp tục xu hướng già hóa nhanh, Việt Nam đang chuẩn bị bước vào thời kỳ chuyển từ “già hóa dân số” sang “dân số già”.

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn

Đối với năm 2025, ông Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh cục diện thế giới dự báo sẽ có những diễn biến, chuyển động, thay đổi khó lường hơn. Ở trong nước, năm 2025 là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của cả nhiệm kỳ. Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với các định hướng lớn, mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu và nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu theo Báo cáo của Chính phủ.

Cụ thể, Chính phủ cần theo dõi sát diễn biến tình hình kinh tế, chính trị thế giới, phản ứng chính sách của các nền kinh tế lớn, các đối tác thương mại đầu tư chính, tình hình giá cả, lạm phát, xu hướng hạ lãi suất, giảm thắt chặt tiền tệ để chủ động có giải pháp phù hợp; bảo đảm ổn định kinh tế-xã hội trong điều kiện bất định; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững trên cơ sở tăng cường năng lực nội sinh, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; kiểm soát lạm phát, tỷ giá.

Bên cạnh đó, Chính phủ tiếp tục cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; củng cố, giữ vững vai trò và làm mới các động lực tăng trưởng chính, động lực tăng trưởng truyền thống, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới.

Cần tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp vay vốn để phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh. (Ảnh: Vietnam+)

Mặt khác, Chính phủ cần tăng cường điều chỉnh chính sách tài khóa phù hợp, hiệu quả hơn trong năm 2025 để thích ứng với những thách thức của toàn cầu. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính-ngân sách nhà nước; triệt để tiết kiệm chi, nhất là chi thường xuyên để dành cho chi đầu tư phát triển; kiểm soát bội chi, nợ công trong giới hạn an toàn.

Đặc biệt, Chính phủ cũng cần tập trung tháo gỡ khó khăn, vực dậy thị trường vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp vay vốn để phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh; thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; tính toán kỹ tác động, hiệu quả khi điều hành lãi suất, tỷ giá; điều tiết tiền tệ, thanh khoản thị trường phù hợp để ổn định hệ thống tín dụng, kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, nợ xấu; bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu quả, đúng pháp luật, kiểm soát rủi ro của thị trường chứng khoán, vàng, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản.

Ngoài ra, Chính phủ cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp đang gặp khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân phát triển; xử lý dứt điểm các vấn đề tồn đọng kéo dài, trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án đất đai; sớm hoàn thành cổ phần hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; có giải pháp ngăn chặn xu hướng suy giảm của thị trường bất động sản kết hợp với kiểm soát tốt hơn số lượng nhà ở đang được xây dựng mới, khắc phục tình trạng mất cân đối cung-cầu hoặc cầu có nhưng không có khả năng thanh toán.

Ông Thanh nhấn mạnh Chính phủ cần có giải pháp kích thích tiêu dùng, mở rộng nhu cầu tiêu dùng, phát triển thị trường trong nước, thúc đẩy xuất khẩu, phát triển du lịch nội địa, tiếp tục giảm chi phí logistics; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu gắn với nâng cao chất lượng sản phẩm, tham gia sâu, rộng hơn vào các chuỗi khu vực, toàn cầu; ổn định giá cả hàng hóa, bảo đảm cung ứng các mặt hàng thiết yếu đặc biệt là điện, xăng, dầu. Bảo đảm nguồn cung và ổn định giá cả đối với các mặt hàng thiết yếu trong dịp Tết Nguyên đán 2025, nhất là trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi cơn bão số 3.

Chính phủ cũng cần quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt các chương trình mục tiêu quốc gia; quyết liệt đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm; nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm; kiên quyết loại bỏ những dự án không thật sự cần thiết; ưu tiên bố trí nguồn lực của ngân sách trung ương thực hiện các công trình kết nối các tỉnh, kết nối vùng, kết nối quốc gia, quốc tế; các địa phương chủ động cân đối nguồn lực của dịa phương để đầu tư các dự án thuộc phạm vi tỉnh; có giải pháp để triển khai được các dự án kết cấu hạ tầng theo phương thức PPP; thực hiện hiệu quả kế hoạch triển khai Quy hoạch điện 8; giải quyết dứt điểm tồn tại kéo dài đối với các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, dự án hiệu quả thấp, gây thất thoát, lãng phí lớn.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, nâng cao chất lượng dạy và học; tăng cường đào tạo nghề và nâng cao chất lượng giáo dục đại học; xây dựng chính sách thu hút và giữ chân nhân tài, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao; giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu thuốc, thiết bị, vật tư y tế; nâng cao chất lượng công tác khám bệnh, chữa bệnh cho người dân.

Người đứng đầu Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh Chính phủ cần chủ động ứng phó kịp thời, hiệu quả với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, bão lũ, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; tiếp tục hoàn thiện thể chế và thực hiện hiệu quả Nghị quyết của Bộ Chính trị về 6 vùng kinh tế- xã hội; đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; kiên quyết khắc phục hiệu quả tình trạng né tránh, đùn đẩy, sợ sai, sợ chịu trách nhiệm./.