Tôn Quyền – đánh trận kém nhưng trị quốc giỏi
Tháng mười 26, 2024
Thế thì cuộc đời của Hoàng đế khai quốc Đông Ngô có gì đáng chú ý? Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc đó.
Hai năm sau khi Tôn Quyền chào đời, loạn Khăn Vàng bùng nổ. Tôn Kiên khi ấy khởi binh đi theo Trung lang tướng Chu Tuấn dẹp loạn, bèn dời gia đình về Thọ Xuân. Mấy năm sau, anh Tôn Quyền là Tôn Sách gặp và kết giao với Chu Du, bèn đưa cả nhà về quê của Chu Du ở huyện Thư. Cũng từ đó trở đi, nhà họ Tôn kết mối giao hảo với Chu Du.
Năm 195, Tôn Sách đánh bại Lưu Do, lại cho người đón gia đình mình về Đan Dương. Tôn Quyền bấy giờ đã thành niên, cũng bắt đầu theo phục vụ dưới trướng anh trai trong nhiều chiến dịch bình định các quận phía nam Trường Giang. Lúc Tôn Quyền 15 tuổi, ông được anh trai phong làm Trưởng huyện Dương Tiễn, sau lại lần lượt được được chọn làm Hiếu liêm, Mậu tài rồi giữ việc của Phụng nghĩa Hiệu úy. Triều đình nhà Hán bấy giờ có ý muốn vỗ về Tôn Sách, nên cũng cử sứ giả là Lưu Uyển tới ban cho tước vị và quan phục chính thức. Lúc gặp mấy anh em nhà họ Tôn, Lưu Uyển rất có ấn tượng với Tôn Quyền. Ông có bảo với người khác rằng:
“Ta xem anh em họ Tôn tuy cùng tài hoa xuất chúng, thông minh thấu đạt, nhưng đều không được hưởng lộc trọn vẹn, duy người em thứ hai làm Hiếu liêm (tức Tôn Quyền), dung mạo kỳ vĩ, tư chất không tầm thường, tướng đại quý rõ rệt, tuổi lại rất thọ, ngươi hãy nhớ lời ta nói.”
Ngay từ khi còn trẻ, Tôn Quyền cũng đã tỏ rõ mình là người có năng lực, biết cách đối nhân xử thế. Ông thông minh khéo léo, thích kết giao hào kiệt, thành ra danh tiếng của Tôn Quyền không kém gì so với anh trai Tôn Sách và cha Tôn Kiên khi trước. Trong sách “Giang Biểu truyện” cũng có chép rằng:
Quyền bản tính độ lượng rộng rãi, nhân ái nhưng rất quyết đoán, thích người hào hiệp lại hay giúp đỡ kẻ sĩ, bắt đầu có tiếng tăm, đã sánh ngang với cha anh rồi. Quyền thường tham dự cùng bàn kế, Sách rất kinh ngạc về Quyền, tự cho là mình không theo kịp. Mỗi lần mời hội tân khách, Sách thường quay sang bảo Quyền rằng:– Các ngài đây, đều là tướng của em vậy.
Kế nhiệm Tôn Sách, thủ vững Giang Đông
Năm 199, Tôn Quyền đi theo anh trai Tôn Sách tiến đánh Thái thú Lư Giang là Lưu Huân. Tôn Sách đại thắng Lưu Huân, thu được 2000 quân cùng 1000 thuyền, bèn tiếp tục tiến đánh Hoàng Tổ ở Sa Tiễn. Lưu Biểu biết tin, vội cho 5000 quân đến ứng cứu, cũng bị Tôn Sách đánh bại cả. Hoàng Tổ thua trận phải bỏ chạy, không kịp đeo theo gia quyến. Tôn Sách thu được 6000 chiếc thuyền, quân Hoàng Tổ bị giết và chết đuối đến mấy vạn người. Quân Tôn Sách thế mạnh, Hoa Hâm bấy giờ đang giữ thành Dự Chương quyết định mở cổng ra hàng. Đang lúc lực lượng phát triển mạnh mẽ thì Tôn Sách đột ngột bị ám sát năm 200 bởi thủ hạ của Hứa Cống, Thái thú Ngô Quận từng bị Tôn Sách giết. Vết thương nặng, Tôn Sách liệu chừng không qua khỏi, bèn quyết định giao trọng trách cho Tôn Quyền, lại ủy thác cho các thủ hạ phải tận lực phò tá. Tôn Quyền bấy giờ mới 18 tuổi, nhưng đã sớm bộc lộ rõ tài năng về mặt trị nước an dân. Mặc dù rõ ràng về mặt cầm quân đánh trận thì Tôn Quyền không quá giỏi, nhưng giờ Tôn Sách sắp qua đời, việc phát triển của Giang Đông phải thay đổi. Giờ không thể liên tục tấn công như trước, mà phải chú trọng bảo vệ thành quả rồi từ từ bành trướng. Với mục tiêu mới như thế, Tôn Quyền chính là người thích hợp nhất để thay thế Tôn Sách.
Năm 203, Tôn Quyền cất binh tiến đánh Hoàng Tổ, phá được thủy quân nhưng chưa chiếm được thành trì, tướng Lăng Tháo của Tôn Quyền còn bị tướng Cam Ninh của Hoàng Tổ bắn chết. Cùng lúc đó có tin báo rằng miền đông nam có loạn; Tôn Quyền buộc phải lui quân, cho tướng lĩnh đem binh dẹp loạn các nơi. Năm 207, ông lại đem quân đánh Hoàng Tổ lần nữa, bắt được nhiều dân chúng nhưng vẫn chưa thắng lợi hoàn toàn. Tuy nhiên, Tôn Quyền lần này được lợi thêm là có Cam Ninh về hàng do bị Hoàng Tổ đối đãi tệ bạc không xứng với công lao. Cam Ninh theo về, cũng hiến kế với Tôn Quyền rằng nên gấp rút đánh lấy Kinh Châu kẻo Tào Tháo đến trước. Muốn thế, nhất định phải diệt xong Hoàng Tổ, mà việc ấy không khó do Hoàng Tổ đã già, trị quân không nghiêm lại đối đãi bạc bẽo với quân sĩ. Sau khi đánh xong Hoàng Tổ, có thể nhân đó thúc quân sang tây đánh lấy các vùng đất Sở, rồi đánh tiếp đến Ba Thục. Kế sách này của Cam Ninh có phần tương đồng với sách lược phát triển của Lỗ Túc, nhưng cụ thể hơn ở cách thực hiện. Tôn Quyền vì thế rất tán đồng với kế này, nhưng người đứng đầu các quan văn của Giang Đông là Trương Chiêu không đồng tình với lý do là hiểm họa tiềm tàng vẫn còn, nếu đại quân tây chinh có thể có biến. Cam Ninh vì thế tranh cãi gay gắt với Trương Chiêu, Tôn Quyền phải đứng ra giảng hòa. Việc tiến quân xa hơn tạm chưa bàn, nhưng mục tiêu trước mắt vẫn là phải diệt xong quân Hoàng Tổ ở Giang Hạ.
Liên kết với Lưu Bị chống Tào
Tào Tháo sau khi thu được Kinh Châu, bèn khởi đại quân rầm rộ vượt Trường Giang để tấn công Giang Đông. Trước đó, ông cũng viết thư gửi Tôn Quyền như sau:
“Gần đây ta phụng chiếu đánh kẻ có tội, cờ mao trỏ về nam, Lưu Tông chịu bó tay. Nay ta cầm tám chục vạn quân thủy bộ, đang muốn cùng tướng quân hội săn ở đất Ngô.”
Lời lẽ trong thư tuy khách sao, nhưng thực chất ngầm có ý đe dọa và khoe khoang lực lượng hùng mạnh, muốn ép Tôn Quyền phải đầu hàng nếu không sẽ bị tiêu diệt. Đối diện với đại quân Tào Tháo, quần thần Giang Đông chia làm hai phe chủ chiến và chủ hòa. Một số thủ hạ của ông như Trương Chiêu lo ngại trước sức mạnh của quân Tào, bèn muốn Tôn Quyền ra hàng để tránh họa binh đao. Tuy nhiên, đa phần các võ tướng đều không muốn hàng mà muốn quyết đánh. Hơn nữa, Lỗ Túc cũng cho rằng kể cả nếu Tôn Quyền có chấp nhận đầu hàng thì vẫn sẽ bị Tào Tháo hại, do danh vọng của ông quá lớn. Bản thân Tôn Quyền cũng muốn đánh chứ không muốn hàng, nhưng vẫn còn lo ngại quân Tào Tháo mạnh mẽ. Lúc ấy, có tin Lỗ Túc trở về cùng sứ giả bên quân Lưu Bị là Gia Cát Lượng; Tôn Quyền bèn đem quân đến Sài Tang đón tiếp và bàn bạc chuyện liên minh.
Để Tôn Quyền an tâm hơn, Lỗ Túc khuyên ông lập tức triệu Chu Du về bàn định kế sách. Chu Du đến nơi, cũng khuyên Tôn Quyền hạ quyết tâm chiến đấu, lại phân tích rõ những bất lợi của quân Tào: đó là thiếu cỏ khô cho ngựa trong mùa đông, binh sĩ phương bắc không hợp khí hậu tất sinh bệnh. Hơn nữa, Tào Tháo tuy xưng là có 80 vạn quân, nhưng kỳ thực không thể có con số ấy. Quân Tào đánh Kinh Châu nhiều nhất chỉ 15 – 16 vạn, dẫu có thu được chủ quân Kinh Châu thì cũng chỉ thêm được 7 – 8 vạn người nữa. Như vậy, đại quân của Tào Tháo chỉ hơn 20 vạn người, tuy đông nhưng gặp nhiều bất lợi, không đáng sợ. Chu Du quả quyết rằng chỉ cần 5 vạn tinh binh Giang Đông là đủ phá quân Tào. Tôn Quyền mừng lắm, bèn giao trước cho Chu Du 3 vạn quân, cùng Trình Phổ và Lỗ Túc đi trước, ông sẽ đem quân tiếp ứng đến sau. Mà giả sử nếu chưa thể phá được quân Tào ngay cũng không sợ, cứ rút lui về chỗ Tôn Quyền rồi sẽ hợp binh quyết đấu.
