Văn học Việt Nam chưa bao giờ là nền văn chương được đánh giá cao trong lĩnh vực truyện viễn tưởng. Thực tế thì văn học viễn tưởng vẫn là sân chơi riêng của các quốc gia phát triển, nơi khởi đầu của những cuộc đua khoa học công nghệ, viễn thám, trí tuệ nhân tạo với số tiền đầu tư khổng lồ. Song, với riêng thể loại Cyberpunk – nơi gửi gắm nhiều quan niệm về nhân sinh – văn học đương đại Việt Nam đang có nhiều tác phẩm tham dự đề tài, với những cái nhìn mới mẻ. Trước khi đi vào bối cảnh Việt Nam, bạn đọc cũng cần phân biệt một chút Cyberpunk với thể loại mẹ của nó là Khoa học viễn tưởng (Sci-fi). Truyện khoa học viễn tưởng (Sci-fi) là nhóm tác phẩm có đề tài về các giả thuyết khoa học, ban đầu truyện được sáng tạo để thoả chí tưởng tượng của con người về những phát minh tương lai, hoặc để góp tiếng nói của nghệ thuật đối với các chủ đề khoa học tự nhiên. Sau đó, truyện khoa học viễn tưởng dung nạp thêm nhiều mối quan tâm mới như : phản địa đàng (xã hội tương lai với nhiều mâu thuẫn, nghịch lý), hậu tận thế (đời sống con người sau các thảm hoạ toàn cầu), cyberpunk (xã hội tương lai nơi đời sống con người thay đổi một cách bất ổn vì phải sống chung công nghệ cao), biopunk (Tập trung vào các công nghệ sinh học và ảnh hưởng của chúng đối với nhân sinh), steam-punk (tập trung vào các phát minh khoa học giả tưởng vào thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ nhất)… Điểm khác biệt lớn nhất giữa các dòng truyện này đối với truyện khoa học viễn tưởng truyền thống nằm ở vai trò của giả thuyết khoa học. Ở truyện viễn tưởng truyền thống, yếu tố văn chương và khoa học có vai trò ngang nhau: một mặt truyện vẫn có tính giải trí, hấp dẫn, vẫn có những thân phận nhân vật để bạn đọc theo dõi, nhưng mặt khác truyện nhắm đến sự thoả chí của các nhà văn trong việc thảo luận những giả thuyết khoa học quan trọng. Nhà văn thường dành phần trăm dung lượng truyện cho việc giải thích cặn kẽ về mặt khoa học. Có thể nói bỏ yếu tố khoa học đi thì truyện không thể tồn tại, tác phẩm không được hoàn thành. Thậm chí khoa học là tất cả: chính yếu tố khoa học ấy khiến cho bạn đọc thanh thiếu niên say mê, gợi cảm hứng cho nhiều người theo đuổi nghiên cứu sau này. Trong khi đó, Cyberpunk và các dòng truyện khác thì thường nhắm đến việc mô tả, kiến giải, khám phá thêm bản chất con người và nhân loại trong các bối cảnh giả tưởng có cơ sở khoa học. Yếu tố khoa học chỉ tham gia ở mức độ bối cảnh, ít khi được mô tả cặn kẽ về nguyên lý, và chỉ làm chất xúc tác cho những mâu thuẫn trong truyện. Nếu hoán đổi yếu tố này sang yếu tố giả tưởng (phép màu, thế giới ảo, fantasy..), truyện vẫn có thể diễn ra với đầy đủ ý nghĩa văn chương.
